Reklama
Rozwiń

Gerassimos Thomas: Podatki mogą być dobrym instrumentem

W zmieniającym się świecie dostosowanie naszych systemów podatkowych może nam pomóc w osiągnięciu naszych celów klimatycznych.

Publikacja: 25.11.2022 03:00

Gerassimos Thomas: Podatki mogą być dobrym instrumentem

Foto: AdobeStock

Po dziesięcioleciach względnego pokoju rzecz nie do pomyślenia miała miejsce w tym roku, kiedy doszło do wybuchu wojny na terytorium Europy. W obliczu katastrofy humanitarnej w Ukrainie reszta świata boryka się z użyciem eksportu żywności i energii jako broni przez Rosję. Nowe realia geopolityczne ożywiły determinację Europy, by przyspieszyć naszą transformację energetyczną, rozwinąć strategiczną autonomię i zwiększyły nasze ambicje w zakresie przeciwdziałania zmianie klimatu. Unia Europejska wkroczyła już na dobrze ukierunkowaną drogę, aby stać się światowym liderem w działaniach związanych ze zmianą klimatu. Nasz Zielony Ład przedkłada starannie przygotowany zestaw środków regulacyjnych, środków dotyczących ustalania opłat za emisję gazów cieplarnianych i środków podatkowych, aby wprowadzić zmiany, których potrzebujemy, aby osiągnąć nasze cele.

Trzeba szybko działać

Pierwsza połowa tego dziesięciolecia będzie miała decydujące znaczenie dla uruchomienia działań z zakresu polityki, aby sprostać wyzwaniu związanemu z kryzysem klimatycznym i kryzysem różnorodności biologicznej. Opodatkowanie może być potężnym narzędziem zachęcającym do zmiany zachowań i pomagającym osiągnąć cele polityczne. Na przykład około 40 proc. spadku palenia w UE w ostatnim dziesięcioleciu wynika z opodatkowania, podczas gdy w niektórych krajach drastyczne ograniczenie korzystania z plastikowych toreb na zakupy nastąpiło po wprowadzeniu skutecznych podatków od tworzyw sztucznych.

Jednak w ostatnim dziesięcioleciu dochody z podatków na ochronę środowiska w UE utrzymywały się na bardzo niskim poziomie i w 2020 r. wynosiły około 2,2 proc. PKB. W związku z tym, biorąc pod uwagę wpływ na zachowanie i potencjał przychodowy podatków ekologicznych, są one instrumentem, który powinniśmy wykorzystywać w znacznie większym stopniu.

Unijne ramy opodatkowania energii, które są najpowszechniejszą formą opodatkowania związanego z ochroną środowiska, zostały opracowane w latach 90. i nie były aktualizowane od 2003 r. Stały się one całkowicie niewystarczające, aby wspierać transformację energetyczną następnego dziesięciolecia. W 2021 r. Komisja Europejska zaproponowała gruntowny przegląd przepisów, dostosowując sposób opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej. Proponowane przepisy będą o wiele bardziej spójne z transformacją ekologiczną – najbardziej zanieczyszczające paliwa kopalne będą opodatkowane w największym stopniu, co zachęci do przejścia na mniej opodatkowane czystsze paliwa, takie jak odnawialne źródła energii lub zaawansowane biopaliwa. Przepisy staną się również bardziej racjonalne, z mniejszą liczbą zwolnień dla określonych paliw lub zastosowań, takich jak lotnictwo i żegluga. Ogólnie rzecz biorąc, proponowane przez nas środki podatkowe są zgodne z naszą filozofią, w myśl której zanieczyszczający powinien płacić za szkody dla środowiska. Aby uniknąć negatywnego wpływu na bezpieczeństwo energetyczne i inflację, uwzględnia się odpowiednie okresy przejściowe, a ostatecznym celem jest dostosowanie pełnych ram w ciągu dziesięciu lat.

Oczywiście, transformacja nie będzie łatwa. I musi być przeprowadzona w sposób sprawiedliwy i chroniący osoby znajdujące się w najtrudniejszej sytuacji. Dlatego też, na przykład, niedawne środki nadzwyczajne UE w odpowiedzi na kryzys energetyczny obejmowały wkład solidarnościowy ze strony sektora paliw kopalnych oraz pułap dochodów w celu ograniczenia nadmiernych dochodów producentów energii elektrycznej. Dochody zostaną wykorzystane zarówno na złagodzenie skutków kryzysu dla najbardziej dotkniętych kryzysem gospodarstw domowych, znajdujących się w trudnej sytuacji, jak i na wspieranie zrównoważonych i ekologicznych inwestycji.

Kluczowa koordynacja

Biorąc pod uwagę potrzeby dochodów publicznych w ciągu najbliższych 20 lat, istnieje możliwość przeprowadzenia analizy strukturalnej naszych systemów podatkowych w kontekście innych istotnych megatrendów, takich jak zmiany demograficzne, globalizacja i cyfryzacja. Obecnie w UE dochody podatkowe z podatków od pracy i składek na ubezpieczenia społeczne stanowią ponad połowę naszych ogólnych dochodów podatkowych, podczas gdy podatki od kapitału stanowią mniej niż 20 proc. Przesunięcie obciążeń podatkowych z pracy na dochody kapitałowe w celu zwiększenia odporności naszych systemów podatkowych w czasach zmian demograficznych i technologicznych oraz intensyfikacja walki z uchylaniem się od opodatkowania i agresywnym planowaniem podatkowym to strategie polityczne dogłębnie uwzględnione w naszym programie politycznym, jak określono w komunikacie komisji w sprawie opodatkowania działalności gospodarczej z maja 2021 r. Chociaż cyfryzacja i finansjalizacja gospodarki sprawiają, że bazy podatkowe stają się coraz bardziej mobilne, koordynacja podatkowa na szczeblu unijnym i globalnym będzie miała kluczowe znaczenie dla zapewnienia zrównoważonych dochodów podatkowych potrzebnych do inwestycji w newralgiczną infrastrukturę, na przykład w sektorze energetycznym.

Osobiście jestem przekonany, że ponadto musimy znacznie zwiększyć stosowanie podatków behawioralnych w nadchodzących latach, kiedy kierujemy naszymi gospodarkami poprzez sprawiedliwą, ekologiczną i cyfrową transformację. Reformy podatków ekologicznych mające na celu zmniejszenie zanieczyszczenia, przyjazne dla przedsiębiorstw, mogą być skutecznym narzędziem promowania zrównoważonych inwestycji i pomocy w odejściu od podatków powodujących zniekształcenia, takich jak podatki od pracy. W tym duchu należy poważnie rozważyć dążenie do co najmniej podwojenia dochodów z podatków na ochronę środowiska jako odsetka całkowitych dochodów podatkowych w UE. Chociaż niektóre podatki na ochronę środowiska, takie jak podatki od paliw silnikowych, przyniosą w latach 2030 malejące dochody podatkowe ze względu na zmieniające się zachowania i bardziej rygorystyczne przepisy, inne, bardziej innowacyjne ekologiczne środki podatkowe przejmą znaczenie w strukturze z przychodów z opodatkowania, w tym stosowanie kryteriów z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego – już powszechne obecne w nowych politykach na całym świecie.

Jasna ścieżka do celu

Potrzebujemy solidnej i dalekowzrocznej analizy, aby z myślą o bardziej ekologicznej i zrównoważonej przyszłości znaleźć właściwą strukturę przychodów z opodatkowania. Mamy nadzieję rozpocząć tę debatę podczas zbliżającego się unijnego sympozjum poświęconego podatkom w dniu 28 listopada, na którym będziemy dążyć do wytyczenia jaśniejszej ścieżki kolejnych kroków, które decydenci polityczni powinni podjąć.

W chwili, kiedy staramy się zająć najpilniejszymi kwestiami naszych czasów, tworzymy jednocześnie podstawy bardziej stabilnej i zrównoważonej przyszłości, to właśnie polityka podatkowa i struktura przychodów z opodatkowania stały się gorącymi tematami. Będą one musiały zostać starannie przeanalizowane przez rządy, aby znaleźć odpowiednie rozwiązania dla obywateli i przedsiębiorstw, zarówno teraz, jak i w przyszłości. Musimy zakasać rękawy, zacząć wcześnie i osiągnąć zamierzony cel.

Autor jest szefem Dyrekcji Generalnej ds. Podatków i Unii Celnej Komisji Europejskiej (DG TAXUD)

Po dziesięcioleciach względnego pokoju rzecz nie do pomyślenia miała miejsce w tym roku, kiedy doszło do wybuchu wojny na terytorium Europy. W obliczu katastrofy humanitarnej w Ukrainie reszta świata boryka się z użyciem eksportu żywności i energii jako broni przez Rosję. Nowe realia geopolityczne ożywiły determinację Europy, by przyspieszyć naszą transformację energetyczną, rozwinąć strategiczną autonomię i zwiększyły nasze ambicje w zakresie przeciwdziałania zmianie klimatu. Unia Europejska wkroczyła już na dobrze ukierunkowaną drogę, aby stać się światowym liderem w działaniach związanych ze zmianą klimatu. Nasz Zielony Ład przedkłada starannie przygotowany zestaw środków regulacyjnych, środków dotyczących ustalania opłat za emisję gazów cieplarnianych i środków podatkowych, aby wprowadzić zmiany, których potrzebujemy, aby osiągnąć nasze cele.

Pozostało jeszcze 88% artykułu
Opinie Ekonomiczne
Polacy oszczędzają jak nigdy dotąd. Ale dlaczego trzymają miliardy na kontach?
Materiał Promocyjny
25 lat działań na rzecz zrównoważonego rozwoju
Opinie Ekonomiczne
Czas ucieka. UE musi znaleźć sposób na rosyjskie aktywa
Opinie Ekonomiczne
Adam Roguski: Ustawa schronowa, czyli tworzenie prawa do poprawy
Opinie Ekonomiczne
Ptak-Iglewska: USA zostawiają w biedzie swoich obywateli. To co mają dla UE?
Opinie Ekonomiczne
Bartłomiej Sawicki: Rachunki za prąd „all inclusive” albo elastyczne taryfy