Prawie nikt nie zarobił na klubie piłkarskim

Do końca PRL zakłady pracy lub inne instytucje państwowe utrzymywały kluby. Kiedy wybuchła „Solidarność", związkowcy postanowili z tym skończyć. W setkach zakładów pracy pozbawili sportowców lewych etatów, co było równoznaczne z początkiem upadku wielu klubów. ?Śląsk, dominujący w polskiej piłce przez kilkadziesiąt lat, nagle stracił znaczenie. To nie przypadek, że po raz ostatni drużyna ze Śląska została mistrzem Polski w roku 1989 (Ruch Chorzów), czyli roku przemian ustrojowych.

Wszyscy mniej więcej w tym samym czasie – tuż po przełomie ustrojowym – szybko się przekonali, że pieniądze nie będą już spadać z nieba i trzeba o nie zadbać samemu.

Początkowo głównym źródłem dochodów stała się sprzedaż zawodników na Zachód. Piłkarze zaczęli wyjeżdżać za granicę od końca lat 70., a w 80. i 90. stało się to normą. W 1978 r. Manchester City zapłacił Legii za Kazimierza Deynę 100 tys. funtów i dodał komplet strojów piłkarskich firmy Adidas. W 1982 r. Juventus zapłacił Widzewowi za Zbigniewa Bońka 1,8 mln dol. To była fortuna. Można było utrzymać klub i jeszcze coś zostało. Tyle że Boniek był jeden.

Klub piłkarski w Polsce zarabia przede wszystkim na transferach zawodników, sprzedaży biletów, reklam i praw telewizyjnych.

Do końca PRL nikt nie liczył pieniędzy. Niektóre kluby funkcjonowały jako wydziały zakładów pracy. Klub Grzegorza Laty, Henryka Kasperczaka i Andrzeja Szarmacha – Stal Mielec – był fabrycznym klubem Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego. Mieliśmy takich w kraju więcej. Bałtyk był wydziałem stoczni w Gdyni.

Piłkarze nie grali z reklamami na koszulkach. Pierwszym klubem, który z taką reklamą wyszedł na boisko, była Wisła Kraków. Po znajomości z jakimś polsko-austriackim biznesmenem reklamowała kawę Alvorada, którą zresztą łatwiej było kupić w Wiedniu niż w Krakowie. W roku 1984 Wisła wystąpiła w takich koszulkach w finale Pucharu Polski w Warszawie. Jak tylko obecni na stadionie pułkownicy to zobaczyli, w przerwie kazali im te koszulki zdjąć.

Wkrótce tego rodzaju reklama stała się normą. Górnik reklamował dżinsy Casucci, Widzew – wino Cin & Cin, właściciel Lecha Ryszard Górka – swoje stacje benzynowe. Kluby zaczęły się prywatyzować.

Nie ma dziś w ekstraklasie i I lidze ani jednego, który miałby tego samego właściciela przez 25 lat. Najdłużej wytrzymuje Bogusław Cupiał. Jego Tele-Fonika jest właścicielem Wisły od roku 1998. Jacek Rutkowski, właściciel Holdingu Amica Wronki, stworzył od zera klub o tej samej nazwie, wypromował dzięki niemu firmę (branża AGD), a potem przeprowadził fuzję z Lechem Poznań.

Zbigniew Drzymała dokonał niezwykłej rzeczy w Grodzisku Wielkopolskim. Wprowadził do ekstraklasy klub o nazwie Groclin Dyskobolia, wybudował urokliwy stadion, a nawet kilometr asfaltowej drogi, żeby łatwiej było dojechać przez pole. Wszystko to dzięki swojej fabryce produkującej fotele do samochodów najlepszych firm. Ale w małej miejscowości klub z dużymi aspiracjami nie ma szans na dłuższy żywot, więc Drzymała musiał sprzedać Groclin. Kupił go deweloper Józef Wojciechowski (J.W. Construction) i przekształcił w Polonię. W ciągu pięciu lat zainwestował w nią ok. 100 mln, ale stracił ok. 70 mln zł i zrezygnował. Sprzedał klub za 5 mln zł.

W różnych okresach tonący chwytali się brzytwy. Doszło nawet do tak egzotycznej fuzji klubów, jak Olimpii Poznań z Lechią Gdańsk. Olimpia była klubem milicyjnym, a Lechia kojarzyła się z „Solidarnością". Wspólnie nie mieli szans niczego dokonać.

Właściciel centrum handlowego w Rzgowie Antoni Ptak był właścicielem kilku klubów: ŁKS Łódź (który przemianował na ŁKS-Ptak), Pogoni Szczecin, Piotrcovii. Charakteryzował się tym, że kupował na pęczki brazylijskich piłkarzy, którzy w większości nie umieli grać.