Jak pokazuje mój i setki innych przekładów, ból sygnalizuje, że w naszym organizmie dzieje się coś niedobrego, jest sygnałem do działania i może uratować nam życie. Z drugiej zaś strony jest tym, co nas osłabia i odbiera wszelką energię do walki i działania. Należy też podkreślić, że w przypadku nowotworów silny ból najczęściej pojawia się wraz z przerzutami. Wczesne stadia rozwoju choroby zwykle nie dają widocznych objawów. Pacjenci, którzy cierpią z powodu bólu, mają obniżone samopoczucie, wpadają w depresję, a nawet mają myśli samobójcze. Dlatego tak ważne jest, aby zostali otoczeni fachową opieką i otrzymali skuteczną pomoc.
Czy z perspektywy pacjenta ból w naszym kraju jest leczony skutecznie?
Jak pokazuje praktyka, leczenie bólu nowotworowego w Polsce pozostawia jeszcze wiele do życzenia. Jest to niepokojąca sytuacja, zwłaszcza że nie brakuje skutecznych leków i terapii zarejestrowanych w kraju. Przyczyna tego stanu leży przede wszystkim w mentalności zarówno lekarzy, jak i samych pacjentów. Nadal pokutuje mit, że leczenie przeciwbólowe jest zbędne i szkodliwe. Pacjenci nie wiedzą, gdzie mogą się udać po pomoc, czego mogą wymagać i jakie są dostępne metody uśmierzania bólu, co powoduje, że cierpią w samotności. Lekarze zbyt często bagatelizują odczucia bólowe pacjenta oraz z obawy przed procedurami i kontrolami unikają przepisywania silniejszych leków przeciwbólowych, nawet jeśli ewidentnie są konieczne. Aby uzyskać fachową poradę i opiekę, pacjenci powinni zgłosić się do specjalistów leczenia bólu lub opieki paliatywnej. Co ważne, chorzy onkologicznie powinni być prowadzeni interdyscyplinarnie, tzn. leczenie powinno być dobrane i kontrolowane przez lekarzy kilku specjalności, co daje najlepsze efekty. A zatem w skutecznym uśmierzaniu bólu mają swój udział onkolodzy, radioterapeuci, chirurdzy oraz psychoonkolodzy. Każdy przypadek jest inny i wymaga dostosowania leczenia do potrzeb i stanu pacjenta. Pacjent natomiast powinien sam domagać się ulgi w bólu. Warto pamiętać, że pacjent cierpiący znacznie gorzej współpracuje zarówno z lekarzem, jak i opiekunem. Koncentruje się on na walce z bólem, a nie z chorobą. Lekarze często podkreślają korelację skutecznej terapii onkologicznej z jakością życia pacjenta. Jeśli pacjent nie cierpi, jest bardziej podatny na proces leczenia.
Co może zrobić pacjent cierpiący z powodu bólu nowotworowego?
Najważniejsze, aby podczas wizyty informować lekarza o swoich objawach i samopoczuciu podczas terapii w sposób obrazowy i precyzyjny. Nie jest to proste, gdyż wizyta u lekarza często jest stresująca, jej czas jest ograniczony, nie jesteśmy w stanie przypomnieć sobie szczegółów, które mogą być istotne. Dlatego warto przygotować się do rozmowy, a przydatne mogą się okazać takie narzędzia jak dzienniczek bólu, w którym zapisujemy, kiedy ból się pojawia, jego siłę, inne objawy towarzyszące, oraz przyjmowane leki. Podczas rozmowy z lekarzem musimy pamiętać, że ból nie jest jednorodny. Może mieć on charakter tępy i długotrwały (ból podstawowy), ale może być również intensywny i trwać krótko (ból przebijający). Ważne, aby przekazać lekarzowi konkretne sytuacje, kiedy ból narasta, np. podczas codziennej toalety, spożywania pokarmu, kaszlu, poruszania się etc. Jak również – gdzie jest zlokalizowany, np. w klatce piersiowej, kończynach, brzuchu czy w plecach. Nie bądźmy bierni, zadawajmy pytania lekarzowi, prośmy o wytłumaczenie kwestii, które są dla nas niejasne bądź zbyt pobieżnie omówione.
Czy w polskich warunkach możliwe jest podniesienie świadomości pacjentów w zakresie dostępu do prawidłowej opieki paliatywnej i zaopatrzenia przeciwbólowego?
