W Europie z chorobami mózgu zmaga się już ponad 165 mln ludzi, a liczba zachorowań stale rośnie. Coraz częściej słyszymy, że dotyczą one osób powszechnie znanych: Bruce Willis cierpi na otępienie czołowo-skroniowe, Michael J. Fox na chorobę Parkinsona, Selma Blair na stwardnienie rozsiane, a Daniel Radcliffe na klasterowy ból głowy. W Polsce na stwardnienie rozsiane chorują m. in. Karolina Gruszka i Antoni Królikowski,
Eksperci alarmują, że koszty związane z chorobami mózgu przewyższają łączne koszty związane w chorobami onkologicznymi i kardiologicznymi. – Jedynym sposobem na poprawę sytuacji pacjentów z chorobami mózgu i obniżenie kosztów jest usprawnienie organizacji diagnostyki i leczenia chorób układu nerwowego – mówi prof. dr hab. n. med. Alina Kułakowska z Kliniki Neurologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, prezes-elekt Polskiego Towarzystwa Neurologicznego.
Czytaj więcej
Postcovidowa inwazja na centralny układ nerwowy dotyczyć może nawet 70 proc. pacjentów. Rok po zd...
– Konieczne są inwestycje w popularyzowanie tej specjalizacji wśród młodych lekarzy i zwiększenie atrakcyjności tej dziedziny, o co Polskie Towarzystwo Neurologiczne zabiega od lat – dodaje prof. dr hab. n. med. Konrad Rejdak z Katedry i Kliniki Neurologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, prezes Polskiego Towarzystwa Neurologicznego.
Najbardziej złożony organ, mózg
Mózg to najbardziej skomplikowany organ w ludzkim ciele. Zbudowany jest z komórek nerwowych, czyli neuronów, których u człowieka jest około 100 miliardów. Każdy z neuronów może tworzyć wiele tysięcy połączeń (synaps) z innymi neuronami, co daje niezwykle skomplikowaną sieć powiązań. Przez synapsy w mózgu nieustannie przepływają impulsy elektryczne, a ich średnia prędkość wynosi 400 km/godz.
Czytaj więcej
Filiżanka czarnej kawy niszczy "zbuntowane" białka, które gromadzą się w mózgu i szkodzą neuronom...
Mózg odpowiada za kontrolowanie funkcji całego ciała, za słyszenie, widzenie, analizę bodźców, jest źródłem świadomości, pamięci oraz umożliwia myślenie abstrakcyjne i twórcze. Wraz z pniem mózgu i móżdżkiem mózg tworzy mózgowie. Natomiast mózgowie wraz z rdzeniem kręgowym tworzą ośrodkowy układ nerwowy. Nerwy odchodzące od centralnego układu nerwowego, rozgałęziające się po całym ciele i docierające praktycznie do każdej komórki to obwodowy układ nerwowy. Jego zadaniem jest przekazywanie informacji z mózgu i rdzenia kręgowego do wszystkich narządów, tkanek i mięśni oraz informacji zwrotnej w przeciwnym kierunku.
Choroby neurologiczne, jest ich tak wiele
Dziedziną medycyny, która zajmuje się chorobami ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego jest neurologia. Spektrum dolegliwości, którymi zajmują się neurolodzy jest bardzo szerokie. Do neurologów kierowani są pacjenci skarżący się m.in. na różnego rodzaju bóle, w tym bóle głowy, osłabienie siły mięśniowej, trudności w chodzeniu, zaburzenia czucia, zaburzenia widzenia, problemy z pamięcią i koordynacją ruchową, zawroty głowy czy zaburzenia zwieraczy.
Czytaj więcej
Po zachorowaniu na COVID-19 wielu pacjentów zaczęło zgłaszać zaburzenia psychiczne i neurologiczn...
Objawów jest wiele, bo choroby neurologiczne to bardzo heterogenna grupa chorób o różnych przyczynach i mechanizmach powstawania. Można wyróżnić wśród nich:
- choroby naczyniowe (np. udary mózgu);
- choroby neurozwyrodnieniowe (np. choroba Alzheimera, Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne);
- choroby autoimmunologiczne (np. stwardnienie rozsiane);
- choroby infekcyjne (np. kleszczowe zapalenie mózgu, neuroborelioza);
- padaczki;
- pierwotne bóle głowy (np. migrena);
- choroby genetyczne (np. choroba Huntingtona, rdzeniowy zanik mięśni);
- choroby metaboliczne (np. choroba Pompego, Gauchera, Fabry’ego);
- urazy;
- choroby nowotworowe.
Wiele z chorób neurologicznych to choroby rzadkie czyli dotykające nie więcej niż 5 pacjentów na 10 tys. osób. To np. NMOSD, autoimmunizacyjne zapalenie mózgu, zespół Retta, rdzeniowy zanik mięśni, neurosarkoidoza czy najczęstsza z neurologicznych chorób rzadkich – miastenia.
Zachorowalność wzrasta
– Szacuje się, że w Polsce jest około 5 mln osób chorych na choroby neurologiczne (nie licząc pacjentów z udarami mózgu). Tymczasem liczba neurologów w Polsce wynosi niewiele ponad 4 tys. Aż 1/3 z nich jest już w wieku emerytalnym. To jasno pokazuje, jak duży jest deficyt kadr w neurologii. Konieczne są inwestycje w popularyzowanie tej specjalizacji wśród młodych lekarzy i zwiększenie atrakcyjności tej dziedziny – mówi prof. dr hab. n. med. Konrad Rejdak, prezes PTN.
Inwestycje w neurologię są tym bardziej konieczne, że liczba zachorowań na choroby układu nerwowego stale rośnie. Według ostatnich światowych szacunków – co trzecia osoba doświadczy
w swoim życiu zaburzeń funkcjonowania mózgu, a zaburzenia neurologiczne (zaburzenia mózgu, rdzenia kręgowego, nerwów obwodowych i układu nerwowo-mięśniowego) są drugą przyczyną zgonów na świecie. To również główna przyczyna niepełnosprawności.
– Jedną z przyczyn wzrastającej zachorowalności na choroby neurologiczne jest starzenie się społeczeństw, bo wiele z chorób mózgu, jak np. udar czy choroba Alzheimera, jest związanych z wiekiem. Są jednak też takie choroby mózgu, jak padaczka, stwardnienie rozsiane, migrena, czy depresja, które dotyczą coraz młodszych osób. Być może przyczyną tego są zmiany cywilizacyjne. Dlatego diagnostyka, leczenie i rehabilitacja, a także profilaktyka chorób neurologicznych powinna być priorytetem dla osób odpowiedzialnych za system opieki zdrowotnej – mówi prof. dr hab. n. med. Jarosław Sławek kierownik oddziału Neurologicznego i Udarowego Szpitala św. Wojciecha w Gdańsku, GUMed.
Wyzwania systemowe dotyczące organizacji i finansowania nowoczesnych metod diagnostyki i leczenia chorób neurologicznych dotyczą całego świata. Problem ten dostrzegła Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), która w ubiegłym roku przyjęła globalny plan działania na rzecz zdrowia mózgu na lata 2022-2031: Intersectoral Global Action Plan (IGAP) on Epilepsy and other Neurological Disorders 2022-2031.
