Późni przesiedleńcy nie odzyskają nieruchomości w Polsce jeśli zrzekli się obywatelstwa

Nie ma prawnych podstaw do zwrotu nieruchomości w Bytomiu potomkom przesiedleńców do Niemiec, którzy zrzekli się polskiego obywatelstwa.

Publikacja: 01.09.2015 08:00

Spdkobiercy przesiedleńców do Niemiec domagali się zwrotu dziesięciu nieruchomości w Bytomiu

Foto: YARL

Danuta Frey

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Reinholda L. i innych spadkobierców Elfriedy i Jerzego L., którzy domagali się oni zwrotu dziesięciu nieruchomości, łącznie prawie 14 tys. mkw., mimo że należały do przesiedleńców, którzy zrzekli się polskiego obywatelstwa, a tym samym prawa własności do nieruchomości.

Szukanie furtki

– Spadkobiercy ubiegali się o zwrot nieruchomości bezpodstawnie. Przepisy są jednoznaczne, ale to próba znalezienia w nich furtki – uważa adwokat Roman Nowosielski z Kancelarii Nowosielski, Gotkowicz i Partnerzy. – NSA skutecznie ją zamknął.

Na mocy dekretu z 1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich pozostały one po wojnie własnością osób, które uzyskały stwierdzenie narodowości polskiej i polskie obywatelstwo.

Mecenas Nowosieski wyjaśnia, że art. 38 ustawy z 1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach wyraźnie określał, że chodzi o ograniczone prawo własności, uzależnione od posiadania polskiego obywatelstwa. Właściciel nieruchomości wiedział, że gdyby je w przyszłości utracił w związku z wyjazdem z kraju, przejdzie ona na własność państwa z mocy prawa.

Art. 38 nie znalazł się też w katalogu aktów prawnych, które, na mocy ustawy o gospodarce nieruchomościami, dają teraz podstawę do żądania zwrotu takich nieruchomości. Wojewoda śląski umorzył więc postępowanie administracyjne jako bezprzedmiotowe. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Katowicach i obecnie Naczelny Sąd Administracyjny potwierdziły tę ocenę.

– Wyrok NSA to tama przed nasilającymi się roszczeniami spadkobierców osób, które wyjechały do Niemiec, zrzekając się obywatelstwa polskiego – ocenia adwokat Lech Obara, współtwórca Ruchu Prawników Przeciw Niemieckim Roszczeniom Rewindykacyjnym. – Sprawa potwierdza, że pojawiły się roszczenia właścicieli nieruchomości przejętych przez Skarb Państwa jako mienie poniemieckie na podstawie dekretu z 1946 r.

Przyjezdni z Niemiec

Wraz z nową ustawą o obywatelstwie polskim oraz wyrokiem Sądu Najwyższego w kwestii uprawnień spadkobierców zaczęła się fala roszczeń. Wnioski, kierowane do urzędów i sądów, dotyczą głównie nieruchomości zabudowanych, ale także ziemi i lasów. Chodzi o zwroty w naturze, jeżeli nieruchomość należy do Skarbu Państwa, i o odszkodowania, gdy została sprzedana. Ta fala prędko nie opadnie, ponieważ od 1948 r. przeniosło się dobrowolnie z Polski do Niemiec przeszło milion ludzi. Ponad 70 proc. to osoby zweryfikowane po wojnie jako rdzenni Polacy. Obecnie na Górnym i Dolnym Śląsku, na Warmii i Mazurach i w woj. opolskim coraz częściej pojawiają się przyjezdni z Niemiec. Mają przedwojenne tytuły własności, fotografują nieruchomości, przeszukują księgi wieczyste i parafialne.

Każda wygrana sprawa sądowa zachęca do dalszych pozwów i wniosków. A wiadomo, że rząd niemiecki wypłacał przesiedleńcom rekompensaty za mienie zostawione w Polsce.

– Wyrok NSA może zapowiadać zmianę podejścia do takich roszczeń – uważa mec. Lech Obara. – Nie można po kilkudziesięciu latach destabilizować stosunków własnościowych.Wierzę, że w końcu państwo dostrzeże konieczność dokonania analizy prawnej przepisów, które kłócą się z poczuciem sprawiedliwości i interesem narodowym.

sygnatura akt: I OSK 2847/13