- W ubiegłym roku prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) wydała 46 decyzji dotyczących spółek deweloperskich, nakładając na nie 24 kary w łącznej wysokości ponad 1 mln 050 tys. zł. Podobnie jak w latach poprzednich, najczęściej kwestionowane praktyki to odmawianie możliwości odstąpienia od umowy, kiedy ulegają zmianie jej istotne warunki, takie jak cena czy powierzchnia lokalu - mówi Małgorzata Cieloch, rzecznik prasowy UOKiK.

Dodaje, że Urząd regularnie kontroluje wzorce umów stosowanych przez przedsiębiorców budujących i sprzedających mieszkania. Należą do nich nie tylko deweloperzy, ale również spółdzielnie mieszkaniowe oraz towarzystwa budownictwa społecznego.

Deweloperzy nadal stosują w swoich umowach z klientami zapisy tożsame z wpisanymi do rejestru klauzul niedozwolonych. Urząd zakwestionował w ubiegłym roku 269 takich postanowień. - Klauzule, do których Urząd zgłaszał zastrzeżenia najczęściej mają na celu pozbawienie konsumenta należnego mu prawa odstąpienia od umowy kiedy zmianie ulegną jej istotne warunki - wyjaśnia Małgorzata Cieloch. - Jednym z deweloperów, który stosował tego rodzaju postanowienia, jest spółka Villa z Poznania. Przedsiębiorca wykorzystywał we wzorcu umowy klauzule, które m.in. zobowiązywały konsumenta do nabycia mieszkania w sytuacji, gdy jego cena została podwyższona w związku ze wzrostem stawki VAT lub innych podatków, a także wtedy, gdy powierzchnia kupionego lokalu różniła się do 2,5 proc. od powierzchni zakładanej w projekcie.

Inny przykład, jaki podaje UOKiK, to warszawska spółka Arche stosująca m.in. postanowienie, zgodnie z którym zmiana powierzchni lokalu do 3 proc. nie powodowała zmiany jego ceny.

-  W konsekwencji konsument był zobowiązany kupić mieszkanie o innym, nawet mniejszym metrażu niż ustalony w umowie, bez zmiany zapłaconej sumy. Ponadto w takiej sytuacji kontrakt nie przewidywał możliwości rezygnacji. Tymczasem, zgodnie z obowiązującymi przepisami, gdy przedsiębiorca zmienia istotne warunki umowy, do których zaliczają się cena czy powierzchnia nabywanego mieszkania, konsument powinien mieć możliwość odstąpienia od umowy bez ponoszenia z tego tytułu jakichkolwiek kosztów - wyjaśnia Małgorzata Cieloch.

Za naruszanie zbiorowych interesów konsumentów prezes UOKiK nałożyła kary w wysokości 14 015 zł na spółkę Villa z Poznania i 90 548 zł na spółkę Arche z Warszawy. Decyzje nie są prawomocne, przedsiębiorcy odwołali się do sądu.

Inną niezgodną z prawem praktyką, kwestionowaną przez Urząd było zastrzeganie we wzorcu umownym, że w razie rozwiązania kontraktu deweloper zobowiązuje się zwrócić klientowi wpłacone przez niego pieniądze jedynie w nominalnej wysokości, czyli dokładnie tyle ile wpłacił konsument.

- Taką praktykę stosowała spółka Studio 3 Investment z Łodzi, która zastrzegała, że może zwrócić klientowi wpłacone przez niego pieniądze w terminie nawet do dziewięciu miesięcy od daty rezygnacji z zakupu mieszkania. Oznaczało to, że przedsiębiorca mógł obracać kapitałem klienta i czerpać z niego zysk, np. poprzez złożenie pieniędzy na lokacie bankowej lub finansowanie bieżącej działalności. W tym czasie konsument pozbawiony był należnych mu korzyści - opowiada Małgorzata Cieloch. -  Zgodnie z prawem, w przypadku odstąpienia jednej ze stron od umowy termin rozliczeń - zwrotu wpłaconych przez klienta pieniędzy, nie powinien być długotrwały. A gdy przedsiębiorca przez kilka lub kilkanaście miesięcy korzysta z pieniędzy wpłaconych mu przez klienta, to w razie rezygnacji z umowy, powinien je wypłacić powiększone chociażby o odsetki. Prezes UOKiK nałożyła na przedsiębiorcę karę w wysokości 2 948 zł. Decyzja jest prawomocna.

UOKiK kwestionował także postanowienia, które zwalniały przedsiębiorców z odpowiedzialności za przesunięcia terminu oddania lokalu ze względu na wystąpienie niezależnych od nich przeszkód.

- Przykładem jest spółka Produkt z Olsztyna, która zastrzegała we wzorcu umowy, że nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienia w oddaniu mieszkania z powodu okoliczności, takich jak katastrofy, klęski żywiołowe czy warunki atmosferyczne uniemożliwiające prowadzenie inwestycji. Zgodnie z prawem okoliczności tego rodzaju nie mogą być przyczyną wyłączenia odpowiedzialności przedsiębiorcy. Spółka powinna przewidzieć możliwość wystąpienia tego rodzaju sytuacji - wyjaśnia Małgorzata Cieloch. Za stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów Prezes UOKiK nałożyła na spółkę karę w wysokości 14 914 zł. Jednak jeszcze w trakcie postępowania przedsiębiorca zaniechał stosowania niedozwolonych praktyk. Decyzja nie jest prawomocna, przedsiębiorca odwołał się do sądu.

- Kontrole wzorców umownych stosowanych przez deweloperów będą kontynuowane także w bieżącym roku. Dziś Urząd prowadzi 18 postępowań wyjaśniających i 6 postępowań w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów przez przedsiębiorców oferujących konsumentom nowe mieszkania - mów Małgorzata Cieloch.