Dożywotnia renta i hipoteka odwrócona: nowe przepisy przygotowuje ministerstwo

Odwrócona hipoteka to oferta dla seniorów, którzy z trudem wiążą koniec z końcem. W zamian za przeniesienie własności mieszkania na firmę, co miesiąc otrzymują określoną sumę pieniędzy.

– Nie ma obecnie przepisów dostatecznie chroniących osoby korzystające z usług takich firm – mówi Mariusz Haładyj, wiceminister gospodarki. – Tymczasem są to starsi ludzie wymagający szczególnej ochrony. Należy też pamiętać, że często chodzi o najwartościowszy składnik ich majątku. Konieczne zatem jest odpowiednie zabezpieczenie ich interesów. Dlatego – dodaje wiceminister – przygotowaliśmy projekt rozwiązań regulujących instytucję tzw. renty dożywotniej.

Jakie propozycje

W polskim systemie prawnym nie ma pojęcia „odwróconej hipoteki". To określenie używane jest tylko potocznie. Firmy oferujące taką transakcję korzystają z umowy dożywocia (art. 908 kodeksu cywilnego) albo umowy renty (art. 903 k. c.).

– Instytucje te w k.c. stworzono na potrzeby uregulowania stosunków rodzinnych. W zamian za przeniesienie na rodzinę gospodarstwa, domu lub mieszkania, uzyskuje się prawo dożywotniego mieszkania w nim – tłumaczy wiceminister Mariusz Haładyj.

– Nie przystają one jednak do komercyjnego świadczenia usług przez podmioty gospodarcze.

Projekt zakłada więc, że wymagania nowej regulacji (w tym obowiązkowe zabezpieczenia) stosowane będą do każdej umowy przenoszącej własność nieruchomości na inny podmiot w zamian za dożywotnie świadczenia pieniężne. Przepisy kodeksu cywilnego regulowałyby wyłącznie relacje między osobami bliskimi. Zanim dojdzie do podpisania umowy finalnej, senior ma otrzymać projekt umowy i poznać szacunkową kwotę świadczenia. Jeżeli będzie zainteresowany ofertą, musi złożyć na piśmie oświadczenie w tej sprawie w ciągu 30 dni od przekazania projektu. Dopiero wtedy będzie mogła być zawarta umowa przeniesienia własności nieruchomości w formie aktu notarialnego.

Projekt wymaga, aby razem z zawarciem umowy doszło do ustanowienia hipoteki zabezpieczającej wypłatę świadczeń. W każdej umowie musi być zapis o ustanowieniu na rzecz seniora prawa dożywotniego zamieszkiwania. Firma musi też zobowiązać się do utrzymania mieszkania w dobrym stanie, a więc przeprowadzania niezbędnych remontów. Rentę dożywotnią będą mogły oferować wyłącznie spółki kapitałowe (akcyjne lub z ograniczoną odpowiedzialnością), posiadające odpowiedni kapitał zakładowy. Do rozstrzygnięcia pozostała jeszcze kwestia nadzoru nad tym rynkiem.

Dwa w jednym

Oprócz tych założeń wcześniej powstały inne, przygotowane przez ministra finansów. Dotyczą one jednak kredytu z odwróconą hipoteką. Mają go udzielać banki lub instytucje finansowe. W zamian za to po śmierci kredytobiorcy mieszkanie (dom) przechodziłoby na ich własność, chyba że spadkobiercy spłacą dług zmarłego. Założenia te miała już jakiś czas temu przyjąć Rada Ministrów. Postanowiła jednak wstrzymać się z decyzją do czasu, aż Ministerstwo Gospodarki przygotuje rozwiązania chroniące istniejący już rynek.

Założenia Ministerstwa Finansów w ogóle nie dotyczyły rent i umów dożywocia.

Nie zapadła jeszcze decyzja, czy obie te propozycje zostaną objęte jedną ustawą czy dwiema. Pomysł podoba się firmom prowadzącym tego rodzaju działalność.

– Od lat czekamy na tego rodzaju rozwiązania. Mamy tysiące zainteresowanych. Większość z nich wstrzymuje się z podjęciem decyzji i czeka na ustawę – mówi Robert Majkowski z Funduszu Hipotecznego „Dom".