Reprywatyzacja: Instytut Ekspertyz Sądowych w Krakowie zachowa obecną siedzibę

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną, wniosek o wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym oraz skargę kasacyjną ministra infrastruktury i rozwoju. Była to sprawa (pisaliśmy o niej w „Rzeczpospolitej" z 2 lutego), która ze względu na okoliczności może mieć szeroki oddźwięk, nie tylko w Polsce.

Ogniskowała się wokół interpretacji przepisów wydanych we wczesnej PRL. Chodziło o dekret z 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych do realizacji narodowych planów gospodarczych. Na tej podstawie Instytut Ekspertyz Sądowych wystąpił o wywłaszczenie na jego potrzeby zabytkowego pałacyku Juliana Jutkiewicza w Krakowie, należącego do Maksymiliana Haubenstocka.

Orzeczenia wywłaszczeniowe, na podstawie których budynek przejął Skarb Państwa bez jakiegokolwiek odszkodowania, zapadły w 1953 r. Spadkobierczynie b. właściciela wystąpiły o stwierdzenie ich nieważności.

– Wywłaszczenie nie było niezbędne do realizacji narodowego planu gospodarczego, jak tego wymagał dekret, gdy nawet nie wiadomo, o jaki plan chodzi. Zrealizowany został też cel wywłaszczenia. Instytut dokonał przeróbek i rozbudowy, dostosowując budynek do swoich celów – przekonywał podczas rozprawy NSA radca prawny Aleksander Hetko, pełnomocnik spadkobierczyń b. właściciela.

Siedziba Instytutu  Ekspertyz Sądowych oparła się reprywatyzacji

Takie też stanowisko zajął minister transportu, budownictwa i gospodarki morskiej,  stwierdzając w 2011 r. nieważność orzeczeń wywłaszczeniowych z powodu rażącego naruszenia art. 1 dekretu. Ocenił, że wywłaszczenie było niedopuszczalne, bo jego cel został już wcześniej zrealizowany na podstawie umów najmu zawartych przez IES z ówczesnym właścicielem.

Te decyzje zaskarżył do sądu w imieniu Skarbu Państwa minister sprawiedliwości.

– To były tylko umowy zobowiązaniowe i nie było gwarancji, że zostaną przedłużone –argumentował w NSA radca prawny Jerzy Barcz, reprezentujący Skarb Państwa – ministra sprawiedliwości.

Ale zastrzeżenia spadkobierczyń budził już sam udział ministra w postępowaniach w charakterze reprezentanta Skarbu Państwa. Zdaniem Aleksandra Hetki minister sprawiedliwości nie mógł występować w tej roli, a sąd nie powinien rozpatrywać jego skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uwzględnił jednak skargę i uchylił decyzje stwierdzające nieważność orzeczeń wywłaszczeniowych.

– W ciągu ostatnich kilkunastu lat sądy administracyjne bardzo rygorystycznie traktowały przepisy wywłaszczeniowe. Wyrok WSA zasadniczo odbiega od tej linii – oceniał Rafał Rostkowski, wicedyrektor Departamentu w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju.