Pamięć ewolucji

Mózg ludzki jest zaprogramowany, aby reagować na widok zwierząt

Publikacja: 21.09.2011 00:55

Przez miliony lat ludzie musieli szybko oceniać, czy widziane zwierzę to potencjalna ofiara czy agre

Przez miliony lat ludzie musieli szybko oceniać, czy widziane zwierzę to potencjalna ofiara czy agresor

Foto: Fotorzepa, Filip Frydrykiewicz F.F. Filip Frydrykiewicz

Reakcja taka dotyczy praktycznie wszystkich zwierząt, zarówno miłych dla oka, puchatych, „słodkich", jak i groźnych, „wstrętnych". Jest to spuścizna po naszej przeszłości, po życiu w warunkach dzikiej, naturalnej przyrody. Do takiego wniosku doszli naukowcy z California Institute of Technology w Pasadenie (Caltech) i University of California w Los Angeles (UCLA). Informację o tym zamieszcza „Nature Neurosciences".

Instynktowna reakcja

Amerykańscy badacze przeprowadzili eksperyment z udziałem ochotników

– 41 osób chorych na epilepsję leczonych w Ronald Reagan UCLA Medical Center. Ułatwiało to przeprowadzenie naukowego doświadczenia, ponieważ pacjenci ci mieli już umieszczone na głowach odpowiednie elektrody. Pokazywano im fotografie innych ludzi, zwierząt, budynków, przedmiotów, krajobrazów. Naukowcy rejestrowali reakcje zachodzące w mózgu pod wpływem tych obrazów. Okazało się, że najintensywniej reaguje na wizerunki zwierząt, od puszystych kotów po jadowite węże, obszar mózgu zwany ciałem migdałowatym. Leży on głęboko za płatem czołowym, jest to ewolucyjnie jedna ze starszych części mózgu.

Doświadczenie ujawniło zdumiewający mechanizm w strukturze ludzkiego mózgu. Okazało się, że neutrony ciała migdałowatego w widoczny sposób uaktywniają się na widok fotografii zwierząt.

Naukowcy zaobserwowali ich większą aktywność, gdy pacjent spoglądał na węże lub koty, niż gdy widział zdjęcia budynków czy ludzi. Ta „preferencja" dotyczyła zarówno zwierząt „miłych", jak i „brzydkich", niebezpiecznych. Badacze sądzą, że jest niezależna od ładunku emocjonalnego związanego z obrazem zwierzęcia. Znajduje to odbicie w zwiększonej aktywności prawej, nie lewej, części ciała migdałowatego. Zaobserwowano także o wiele szybsze reakcje układu nerwowego na zdjęcia przedstawiające zwierzęta. Gdy doświadczenie powtórzono z grupą ochotników niechorujących na epilepsją, wynik był taki sam.

– Asymetria mózgu powstała bardzo dawno w procesie ewolucyjnym kręgowców. Prawa półkula wyspecjalizowała się w opracowywaniu bodźców nieoczekiwanych i biologicznie określonych. Z punktu widzenia ewolucji mózgu ciało migdałowate jest bardzo stare, w czasie całej naszej historii biologicznej zwierzęta – drapieżniki i ofiary – stanowiły bardzo określoną klasę bodźców – wyjaśnia Florian Mormann, współautor artykułu.

Spuścizna przodków

Naukowcy uważają, że reakcja taka jest rezultatem wielu milionów lat życia w warunkach, w których człowiek był zarówno drapieżnikiem, jak i ofiarą. Błyskawiczne rozpoznawanie zdobyczy lub napastnika radykalnie zwiększało szansę przeżycia. Teraz cecha ta nie ma już decydującego znaczenia, ale badania te są istotne, ponieważ umożliwią leczenie różnego rodzaju lęków i fobii wobec zwierząt, trudnych do wytłumaczenia.

Najnowsze badania amerykańskich naukowców potwierdzają wcześniejsze spostrzeżenia neurobiologów z wielu krajów, że strach uruchamiany jest przez zintegrowany obwód powiązanych ze sobą struktur mózgowych, którego trzon stanowi ciało migdałowate.

Rola ciała migdałowatego polega na wykrywaniu groźnych i przyjaznych bodźców i organizowaniu reakcji odpowiedniej do okoliczności, na przykład pogoni, walki, ucieczki, znieruchomienia. Sygnały z otoczenia, zanim trafią do właściwego rejonu kory mózgowej, gdzie są dokładnie rozpoznawane, najpierw trafiają do ciała migdałowatego. Informacja taka może być nieprecyzyjna, zarys obrazu, na przykład sylwetka zwierzęcia, ale reakcja następuje błyskawicznie. Ciało migdałowate uruchamia reakcje na poziomie hormonalnym, umożliwiające obronę lub walkę, zanim jeszcze dokładnie będzie wiadomo, o co chodzi.

Uproszczone informacje i następujące po nich instynktowne reakcje bywają błędne. Jednak z ewolucyjnego punktu widzenia lepiej uciec bez powodu niż spóźnić ucieczkę.

Masz pytanie, wyślij e-mail do autora k.kowalski@rp.pl

Reakcja taka dotyczy praktycznie wszystkich zwierząt, zarówno miłych dla oka, puchatych, „słodkich", jak i groźnych, „wstrętnych". Jest to spuścizna po naszej przeszłości, po życiu w warunkach dzikiej, naturalnej przyrody. Do takiego wniosku doszli naukowcy z California Institute of Technology w Pasadenie (Caltech) i University of California w Los Angeles (UCLA). Informację o tym zamieszcza „Nature Neurosciences".

Instynktowna reakcja

Pozostało 90% artykułu
Nauka
Najkrótszy dzień i najdłuższa noc w 2024 roku. Kiedy wypada przesilenie zimowe?
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Nauka
Pełnia Księżyca w grudniu. Zimny Księżyc będzie wyjątkowy, bo trwa wielkie przesilenie księżycowe
Nauka
W organizmach delfinów znaleziono uzależniający fentanyl
Nauka
Orki kontra „największa ryba świata”. Naukowcy ujawniają zabójczą taktykę polowania
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Nauka
Radar NASA wychwycił „opuszczone miasto” na Grenlandii. Jego istnienie zagraża środowisku