Ta najmniej wymagającą rasa koni, żyjąca na dalekiej Syberii, wytrzymuje temperatury do minus 70 st. C. Dotychczas przyjmowano bez dowodu, że wywodzi się ona z jakiejś starej rasy lokalnej, z czasów paleolitu, epoki lodowej, gdy jaskiniowcy tworzyli na skałach wizerunki koni, żubrów, mamutów i nosorożców włochatych. Według miejscowej wschodniosyberyjskiej tradycji udomowili go setki lat temu pierwsi jakuccy hodowcy.
Najnowsze badania genetyczne przeczą tej tezie. Przeprowadził je międzynarodowy zespół naukowców z Duńskiego Muzeum Historii Naturalnej, Uniwersytetu Paul Sabatier w Tuluzie i Uniwersytetu w Strasburgu. Zsekwencjonował on genom tego konia. Zespołem kierował prof. Ludovic Orlando. Informuje o tym pismo „Proceedings of the National Academy of Sciences" (PNAS).
Badacze porównali genom siedmiu współczesnych koni jakuckich, dwóch zwierząt żyjących w XVIII i XIX wieku, trzech dzikich koni Przewalskiego z Mongolii, 27 udomowionych koni z różnych regionów świata oraz genom konia prehistorycznego sprzed 5200 lat – próbki pobrano z dobrze zachowanego szkieletu odkrytego ostatnio na północy Syberii.
Badacze mogli w ten sposób jednoznacznie wykazać, że koń jakucki jest o wiele bliższy wszystkim rasom koni współczesnych niż populacji prehistorycznej. Badanie poligenetyczne ujawniło, że najbliższym kuzynem konia jakuckiego jest koń mongolski. Ze źródeł historycznych wiadomo, że około 800 lat temu z okolic jeziora Bajkał, wyruszyła niewielka populacja plemion mongolskich, która między XIII a XV wiekiem osiadła w Jakucji. Ludzie ci przywiedli ze sobą konie, które w ciągu zaledwie kilkuset lat w sposób zdumiewający przystosowały się do najbardziej wymagającego syberyjskiego klimatu.
Naukowców intrygowało, jak mogło do tego dojść tak szybko. Szczegółowa analiza genomu koni jakuckich wykazała, że błyskawiczna adaptacja do środowiska nastąpiła nie na skutek mutacji genów, lecz ich dużego przeprogramowania, czyli zmiany ekspresji genów. To doprowadziło do zmian morfologicznych, hormonalnego regulowania temperatury ciała, wytwarzania przez organizm substancji niezamarzającej powlekającej sierść, przebudowy struktury samej sierści – dorosły koń w Jakucji dorasta w kłębie do 134 cm, zimą jego okrywa włosowa jest gęsta, z grubą warstwą podszerstka przypomina sierść grubowełnistej owcy.
