Pokojowy Nobel dla mistrza mediacji

W uzasadnieniu Komitet Noblowski w Oslo podał, że wyróżnienie przyznano za liczne działania dyplomaty na rzecz rozwiązywania międzynarodowych konfliktów "na kilku kontynentach i na przestrzeni ponad trzech dekad". - Te wysiłki przyczyniły się do budowy bardziej pokojowego świata i "braterstwa między narodami" zgodnie z duchem Alfreda Nobla - uzasadniono.

Komitet Noblowski przywołał m.in. konflikty w Namibii, indonezyjskiej prowincji Aceh, Kosowie czy Iraku. - Znacząco przyczynił się także do rozwiązania konfliktów w Irlandii Północnej, Azji Środkowej i w Rogu Afryki - przypomniał Komitet.

- Oczywiście jestem bardzo zadowolony i wdzięczny z powodu tej decyzji - powiedział w publicznym radiu norweskim NRK.

Zapytany o swe największe osiągnięcie, odpowiedział: Oczywiście najważniejsza była Namibia, gdyż tak dużo czasu zabrało doprowadzenie do niepodległości tego afrykańskiego kraju. Wymienił także prowincję Aceh i Bałkany.

Martti Ahtisaari był m.in. prezydentem Finlandii i zastępcą sekretarza generalnego ONZ. W 1999 roku pełnił z ramienia Unii Europejskiej funkcję mediatora na Bałkanach. W 2007 roku pracował nad planem pokojowym dla Kosowa pod egidą ONZ.

W tym roku laureata wyłoniono spośród 197 kandydatów; tylko w 2005 roku było więcej kandydatów, bo 199. Nagroda wysokości ok. miliona euro zostanie wręczona 10 grudnia w Oslo, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla.

Ahtisaari kilkakrotnie był nominowany do tej prestiżowej nagrody w uznaniu jego zasług jako mediatora w zapalnych punktach niemal całego świata - w Afryce, Europie i Azji.

[srodtytul]Unia gratuluje, Serbia krytykuje[/srodtytul]

Zdaniem [b]Lecha Wałęsy[/b], laureata Pokojowej Nagrody Nobla w 1983 r., przyznanie lauru Ahtisaariemu świadczy o tym, że Komitet Noblowski "zachęca w XXI wieku do negocjacji". - Tego pana znam osobiście, spotkałem go w paru miejscach. Widziałem jego zdolności argumentacyjne i wytrwałość negocjacyjną. Rzeczywiście ma takie cechy - powiedział Wałęsa.

- Świetny dyplomata, znakomity negocjator, cierpliwy Fin - tak o Martti Ahtisaarim mówi [b]Aleksander Kwaśniewski[/b]. -To jest świetny wybór, który pokazuje, że chcemy uhonorować tych, którzy negocjują, którzy wykazują nadzwyczajną wiedzę, talent, takt, cierpliwość w sprawach związanych z likwidowaniem konfliktów i kryzysów - powiedział Kwaśniewski.

[b]Prezydent Finlandii Tarja Halonen[/b] oświadczyła, że "Finowie mogą być dumni, że wkład ich kraju w budowę światowego pokoju został uhonorowany w ten najbardziej cenny ze wszystkich możliwych sposobów.

[b]Przewodniczący Komisji Europejskiej Jose Manuel Barroso[/b] pogratulował Ahtisaariemu, nazywając go bardzo zaangażowanym Europejczykiem o długiej i pełnej sukcesów karierze w służbie międzynarodowej społeczności. Barroso podkreślił m.in. osiągnięcia Ahtisaariego w negocjacjach w celu zakończenia walk w Kosowie w 1999 roku.

Z zadowoleniem i uznaniem na wyróżnienie zareagował [b]niemiecki rząd[/b], przypominając szczególnie jego zasługi w rozwiązaniu problemu kosowskiego. To zasłużony Europejczyk - podkreślił rzecznik rządu Thomas Steg.

[b]Rzecznik NATO James Appathurai[/b] zapewnił, że Sojusz z "wielkim szacunkiem odnosi się do tego, czego Martti Ahtisaari dokonał na przestrzeni swojej kariery nie tylko w Europie, ale i na całym świecie". "Na przestrzeni wielu dziesięcioleci (Ahtisaari) był jednym z liderów aktywnych działań na rzecz pokoju na świecie" - oświadczył Appathurai.

Przekazując gratulacje [b]minister spraw zagranicznych Francji Bernard Kouchner[/b] podkreślił "odważne i zdecydowane działania" dyplomaty "w Namibii, Kosowie, prowincji Aceh i innych miejscach świata". - Podczas każdej swojej misji Martti Ahtisaari dowodził zdolności do trudnej pracy dla zapewnienia przestrzegania praw każdej społeczności, na rzecz tworzenia podstaw dla współistnienia i pojednania - oświadczył Kouchner.

Tymczasem [b]brat dawnego prezydenta Serbii Slobodana Miloszevicia, Borislav[/b] - dawny ambasador Jugosławii w Rosji - krytycznie wypowiedział się o decyzji Komitetu Noblowskiego. - Rzadko się zdarza, by Nagroda Nobla była wykorzystywana dla celów politycznych - skomentował Borislav Miloszević radiu Echo Moskwy.

Rozczarowanie wyraził także Jan Oeberg, przywódca pacyfistycznego Ponadnarodowego Komitetu dla Pokoju i Studiów nad Przyszłością (TFF) z szwedzkiego Lund. Określił on wybór Fina jako skandaliczny. Jego zdaniem niezależność Kosowa, gdzie Ahtisaari był wysłannikiem ONZ, uzyskano "nie drogą negocjacji, a przez bombardowanie Serbii, co nie miało nic wspólnego z pokojowym działaniem".

[srodtytul]Skuteczny nacisk Chin na Komitet Noblowski?[/srodtytul]

Decyzja o wyróżnieniu Ahtisaariego została przyjęta w Oslo raczej wstrzemięźliwie - pisze dpa. Szef Komitetu Noblowskiego Ole Danbolt Mjoes odrzucił na konferencji prasowej spekulacje, iż komitet pod naciskiem Chin, jak również norweskich władz, w ostatniej chwili zrezygnował z uhonorowania chińskich dysydentów i wyróżnił mniej kontrowersyjnego Ahtisaariego.

Na dzień przed ogłoszeniem laureata Chiny wyraziły nadzieję, że Nobel trafi do "odpowiedniej osoby". Rzecznik chińskiego MSZ zaznaczył, że w przeszłości tę prestiżową nagrodę przyznawano "niezgodnie z jej duchem: ideą promowania pokoju i postępu".

Media, m.in. brytyjska BBC, odnotowały chińską ocenę jako wyraźne ostrzeżenie przed uhonorowaniem noblowską nagrodą chińskiego dysydenta.

[ramka][b]Martti Ahtisaari [/b]

Ahtisaari urodził się w Viipuri (obecnie rosyjski Wyborg) w 1937 roku. Społeczną działalność rozpoczął w 1960 r., wyjeżdżając do Pakistanu, gdzie w Karaczi szkolił pakistańskich nauczycieli. W 1972 r. wstąpił do Fińskiej Partii Socjalistycznej.

W 1965 roku rozpoczyna karierę w dyplomacji, w latach 1970. zostaje ambasadorem Finlandii w Tanzanii, Zambii, Somalii i Mozambiku. Następnie rozpoczyna karierę w Organizacji Narodów Zjednoczonych.

W latach 1973-1981 był komisarzem ONZ ds. Namibii, a do 1986 r. - specjalnym wysłannikiem Sekretarza Generalnego ONZ w Namibii, gdzie odpowiadał m.in. za przygotowanie pierwszych wolnych wyborów. Otrzymał honorowe obywatelstwo za zasługi dla tego kraju, a jedna ze szkół w Windhuku nosi jego imię. Nadal niezwykle popularne jest w Namibii imię "Martti". Ahtisaari pełnił także - w latach 1987-1991 - stanowisko zastępcy sekretarza generalnego ONZ, u boku Javiera Pereza de Cuellara; powszechnie mówiono, iż jest faworytem na stanowisko kolejnego szefa ONZ, jednakże jego kandydatury w 1991 r. nie zaaprobowały Stany Zjednoczone.

W latach 1994-2000 sprawował urząd prezydenta Finlandii. Następnie z ramienia Unii Europejskiej w 1999 r. podjął się misji mediacyjnej w sprawie Kosowa. Misja Ahtisaariego, wspólnie z rosyjskim wysłannikiem Wiktorem Czernomyrdinem doprowadziła do zaakceptowania przez Belgrad pokojowego planu, kończącego konflikt w tej prowincji Serbii.

Ahtisaari prowadził też negocjacje rozbrojeniowe z IRA w Irlandii Północnej i w sprawie porozumienia, które zakończyło trwającą ponad 30 lat wojnę domową w prowincji Aceh na indonezyjskiej Sumatrze.