Dziewczynki, które rodzą się teraz w rozwiniętych krajach europejskich i w Japonii, dożyją 100 lat

„Proś, o co chcesz, otrzymasz wszystko prócz nieśmiertelności" – obiecał Pitagorasowi Hermes, bóg z Olimpu. Achilles był prawie nieśmiertelny – z wyjątkiem pięty. Gilgamesz dotarł do krainy śmierci, już miał w ręku ziele nieśmiertelności, ale gdy zasnął, skradł je wąż...

Tak zawsze jest w mitach – bohater jest o włos od upragnionego celu, lecz wówczas wydarza się coś nieprawdopodobnego, co czyni mit prawdopodobnym: bohater umiera, gdyż jest człowiekiem. Mity, które powstały tysiące lat temu, wyrażają w baśniowej konwencji to, co po żmudnych badaniach ustala współczesna nauka.

Lawina stulatków

„Z punktu widzenia biologii średnia długość życia człowieka powinna wynosić 120 lat" – przewidywał trzy dekady temu lekarz i biofizyk Roland Moreau. Współczesne statystyki w pewnym stopniu to potwierdzają: dziewczynki (kobiety statystycznie żyją dłużej), które rodzą się teraz w rozwiniętych krajach europejskich i w Japonii, dożyją 100 lat. Natomiast mogą się tego spodziewać (statystycznie) wszystkie dzieci urodzone w tych krajach, począwszy od  2027 roku.

Tylko w minionym dziesięcioleciu we Francji średnia długość życia mężczyzn i kobiet wydłużyła się o trzy lata; wynosi teraz, odpowiednio, 78,7 oraz 85 lat. Ze względu na ten postęp (trzy lata w ciągu dekady, 30 lat w ciągu stulecia) wręcz narzuca się pytanie, jak długo jest w stanie żyć ludzki organizm. Czy to oznacza, że za 100 lat średnia długość życia kobiet wyniesie 115 lat, za dwa stulecia – 145 lat, a po upływie kolejnych wieków – 175, 205, 235 lat?

Nie – twierdzą naukowcy z Institut de Recherche Biomedicale et d'Epidemiologie du Sport – IRMES.  Artykuł na ten temat zamieszcza „Journal of Gerontology".

Naukowcy badali przypadki 1205 superstulatków z całego świata (125 mężczyzn i 1080 kobiet), żyjących 110 lat i dłużej. Data urodzenia tych ludzi nie budzi zastrzeżeń, zmarli zaś między 1899 i 2013 rokiem. Francuscy naukowcy analizowali także przypadki 19 012   sportowców uczestniczących w igrzyskach olimpijskich od 1896 roku, zmarłych przed końcem 2013 roku.

Badanie nie uwzględniło osób w wieku 100–110 lat, których liczba wzrosła ostatnio lawinowo w krajach rozwiniętych. We wrześniu ubiegłego roku tylko w Japonii żyło 55 tysięcy ludzi w tym wieku, we Francji 16 200 (dane według Caisse Nationale d'Assurance Vieillesse).

– W obu badanych grupach długość życia nie rośnie liniowo, zaobserwowaliśmy górny pułap, wśród sportowców 80–85 lat, wśród superstulatków  115 lat – wyjaśnia kierująca zespołem dr Juliana Antero-Jacquemin.

Sufit

Okazało się także, że żaden superstulatek nie pobił rekordu długowieczności Jeanne Calment, zmarłej w 1997 roku, która przeżyła 122 lata i 164 dni. Wśród „pretendentów" tylko jeden dożył 119 lat, pozostali nie przekraczali 115–116 lat. W grupie atletów, a więc ludzi z założenia prowadzących zdrowy, aktywny tryb życia, odżywiających się prawidłowo, do 2013 roku najstarszy dożył 105 lat.

– Ten pułap każe się domyślać, że istnieje bariera fizjologiczna, którą właśnie osiągamy. Istotną rolę w długowieczności odgrywa też dziedzictwo genetyczne i środowisko naturalne, ulegające stałej degradacji – mówi dr Juliana Antero-Jacquemin. – Jednak należy ostrożnie podchodzić do wyników naszych analiz. Badana grupa jest mimo wszystko zbyt szczupła, a okres obserwacji, nieco ponad stulecie, także zbyt krótki. Dlatego nie można wykluczyć, że zaobserwowana tendencja jest tylko przejściowa – zastrzega się badaczka.

Naukowcy i lekarze robią wiele, aby rzeczywiście była to tylko przejściowa tendencja. Lobby prozdrowotne spycha na margines palaczy, deprecjonuje cukier i tłuszcz w diecie, agituje na rzecz ćwiczeń fizycznych. Coraz dłużej żyją  dotknięci nowotworami i AIDS. Ludzie cierpiący na alzheimera i parkinsona w XXI wieku żyją o kilkanaście lat dłużej od chorych urodzonych pół wieku wcześniej. Dokonywane są  przeszczepy nerek, wątroby, płuc, szpiku – bez których organizm nie może funkcjonować.

Medycyna dysponuje już sztucznymi tkankami. Naukowcy z Georgia Institute of Technology stworzyli sztuczną kość zdolną do łączenia się ze ścięgnami. W niemieckim Instytucie Fraunhofer-Gesellschaft opracowano technologię, dzięki której miesięcznie można wyprodukować prawie 4 tysiące centymetrów kwadratowych ludzkiej skóry (1 cm kw. w cenie około 50 euro).

A jednak, mimo tych osiągnięć, naukowcy obserwują „górny pułap" w przedłużaniu życia. Pół wieku temu futuryści przewidywali nadejście ery długowiecznego Homo biologicus, sprawnego intelektualnie, fizycznie, a nawet seksualnie, z wymienionymi zużytymi organami. Obecnie widać wyraźnie, że wymiana organów jest bardziej skomplikowana, niż sądzono dawniej. Nie wystarczą także wspomaganie dietą, zdrowy tryb życia i regularna opieka lekarska na wysokim poziomie, aby osiągnąć wiek matuzalemowy. Dlatego wielu ludzi upatruje szansy na długowieczność we wspomaganiu genetycznym.

Wielkie nadzieje wzbudziło odkrycie przez badaczy z Uniwersytetu Harvarda genu SIRT 1, okrzykniętego genem długowieczności. U szczurów karmionych niskokalorycznym pożywieniem dochodzi do aktywacji tego genu. Redukuje on śmierć komórkową, tzw. apoptozę. Natomiast podczas doświadczenia prowadzonego na wyizolowanych komórkach ludzkich okazało się, że SIRT 1 sprawia, iż komórki te blokują działanie białka Bax powodującego obumieranie komórek.

Nie dają za wygraną

Ale i w tym wypadku genetycy przestrzegają, aby nie pokładać zbyt wielkich nadziei w genie długowieczności. Komórki w laboratorium są niedoskonałe jako model do wyjaśniania zjawisk zachodzących w organizmie człowieka.

Opinia publiczna z uwagą przyjęła odkrycie właściwości resweratrolu, substancji zawartej m.in. w czerwonym winie. Przedłuża on o 70 proc. życie drożdży, bezkręgowych nicieni oraz ryb z gatunku Notobranchius furzeni, natomiast nie przedłuża życia muszki owocowej  ani myszy. Ten ostatni fakt studzi entuzjazm, ponieważ pod względem fizjologicznym myszy, a więc ssaki, są bliższe człowiekowi niż nicienie i muszki.

Profesor Uniwersytetu Moskiewskiego Władimir Skułaczew, członek Rosyjskiej Akademii Nauk, pracuje nad uzyskaniem preparatu zawierającego innowacyjne antyutleniacze, zwalczającego skutki podeszłego wieku. Badania prowadzi na myszach, finansuje je Rosyjska Korporacja Nanotechnologiczna oraz miliarder Oleg Deripaska.