Co powinien wiedzieć zwalniany z pracy

Pracodawca może rozwiązać stosunek pracy m.in. przez wypowiedzenie umowy. I zwykle korzysta z tego prawa, często zaskakując zainteresowanego. Generalnie jednak w takim wypadku nie może zwolnić pracownika z dnia na dzień. Musi przestrzegać okresu wypowiedzenia. Jego długość zależy od:

- ?rodzaju zawartej umowy (na czas określony lub nieokreślony, na zastępstwo, na czas wykonywania określonej pracy, na okres próbny),

- ?czasu, na jaki została zawarta umowa,

- ?okresu zatrudnienia u danego pracodawcy.

Na czas określony...

Okres wypowiedzenia dla umowy na okres próbny wynosi:

- ?trzy dni robocze, jeśli okres próbny nie przekracza dwóch tygodni,

- ?tydzień, jeśli okres próbny jest dłuższy niż dwa tygodnie,

- ?dwa tygodnie, jeśli okres ten wynosi trzy miesiące.

Nieco inaczej wygląda to dla umów na czas określony i na zastępstwo. Jeśli zostały one zawarte na okres krótszy niż sześć miesięcy, powinny wygasnąć z upływem terminu z nich wynikającego. W tym wypadku wcześniejsze zwolnienie jest bezprawne.

Pracodawca może wypowiedzieć umowę na czas określony, jeśli została zawarta na okres dłuższy niż sześć miesięcy oraz jeśli zastrzeżenie takie zostało w umowie zamieszczone. Okres wypowiedzenia wynosi wówczas dwa tygodnie.

Z tym że w wypadku umowy na zastępstwo są to tylko trzy dni robocze. Taka umowa ponadto jest ściśle związana ze stosunkiem pracy zastępowanego pracownika. Oznacza to, że rozwiązuje się z chwilą powrotu osoby wymienionej z imienia i nazwiska. A jeśli zastępowany rozwiąże stosunek pracy (np. w trakcie swej nieobecności wypowie umowę o pracę albo pracę porzuci), to jest to przyczyna wygaśnięcia umowy na zastępstwo, jeśli strony nie chcą kontynuować współpracy, zawierając umowę na czas określony lub nieokreślony.

...i nieokreślony

Z kolei długość wypowiedzenia dla umów na czas nieokreślony zależy od stażu w danej firmie i wynosi:

- ?dwa tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż sześć miesięcy,

- ?miesiąc, jeżeli był zatrudniony co najmniej sześć miesięcy, lecz krócej niż trzy lata,

- ?trzy miesiące, gdy staż pracy wynosi co najmniej trzy lata.

Jeśli firma ogłosiła upadłość lub uległa likwidacji, trzymiesięczne wypowiedzenie może być skrócone do miesiąca. Pracownik ma jednak prawo do odszkodowania równego wynagrodzeniu za pozostałe dwa miesiące.

Do stażu wlicza się zatrudnienie u poprzedniego pracodawcy jedynie, jeśli zmiana nastąpiła wskutek przejścia zakładu lub jego części na innego pracodawcę, a stał się on pracodawcą w dotychczasowych stosunkach pracy z pracownikami lub obecny pracodawca jest następcą prawnym wcześniejszego.

Kobiety powinny pamiętać, że pracodawca nie może z nimi rozwiązać umowy za wypowiedzeniem, z wyjątkiem tej zawartej na okres próbny lub na zastępstwo, jeśli są w ciąży. Ochronę daje im art. 177 § 1 kodeksu pracy.

Jak liczyć

Okres wypowiedzenia obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca. Jeśli 13 stycznia tego roku wypowiedzenie dostała osoba zatrudniona na umowę na czas określony dłuższy niż pół roku, to okres wypowiedzenia upłynie w sobotę 1 lutego.

Pracodawca, wręczając wypowiedzenie, może też zaproponować zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy. Oznacza to, że pracownik może nie przychodzić do pracy, ale będzie otrzymywał wynagrodzenie. Zainteresowany musi na to wyrazić zgodę.

W razie wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony pracodawca musi podać przyczynę rozstania. Z tym że ich niezasadność udokumentowana przed sądem pracy może skutkować odszkodowaniem wypłaconym pracownikowi do kwoty trzech miesięcznych wynagrodzeń lub przywróceniem stosunku pracy.

Umowy zawarte na czas określony lub okres próbny nie wymagają podania uzasadnienia przyczyn ich wypowiedzenia.

Urlop lub ekwiwalent

Rozstając się z każdym pracownikiem, firma musi się rozliczyć z przysługującego mu urlopu wypoczynkowego. W okresie wypowiedzenia może zobowiązać go do wykorzystania zaległego wolnego. W takim wypadku trzeba wykonać polecenie pracodawcy.

Jeśli przełożony nie wyśle na urlop albo jeżeli okres wypowiedzenia będzie za krótki na wykorzystanie całego zaległego urlopu, pracownik otrzyma ekwiwalent.

Prawo do ekwiwalentu pieniężnego za urlop oraz odprawy nabywa się w dniu rozwiązania stosunku pracy. Jeżeli pracodawca opóźni się z ich wypłaceniem, należą się z tego tytułu odsetki.

—współpr. jol

Dla kogo odprawa

Osobom zwalnianym z firm zatrudniających co najmniej 20 osób przysługuje odprawa, pod warunkiem jednak, że tracą pracę z winy pracodawcy, np. z powodu redukcji zatrudnienia, reorganizacji. Jeśli natomiast przyczyną zwolnienia jest brak zaufania do pracownika, to odprawa się nie należy.

Wysokość odprawy zależy od stażu pracy w danej firmie i wynosi:

- jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był w niej zatrudniony mniej niż dwa lata,

- dwumiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik przepracował w niej od dwóch do ośmiu lat,

- trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik przepracował w niej ponad osiem lat.

Ustawowa wysokość odprawy nie może przekroczyć 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia ?za pracę, czyli w 2014  r. 25,2 tys. zł (1680 zł x 15).