W oparach warszawki

W.A.B.

Oto tygodnik będący oazą zdrowego rozsądku, który uformował co najmniej jedno pokolenie polskiej inteligencji.

Małgorzata Szpakowska legendy nie obala, ale mocno ją podszczypuje. Podkreśla fakt, że „WL" były „pismem ludzi zadowolonych", pokolenia beneficjentów odzyskanej niepodległości. Publicyści gazety deklarowali wiarę w demokrację, świetlaną przyszłość Polski oraz liberalizm spod znaku Bertranda Russella. Ich fetyszem była modernizacja, natomiast nie doceniali znaczenia i siły tradycji. Jak ognia unikali politycznych deklaracji. W sporze o rząd dusz między Piłsudskim i Dmowskim zdecydowanie wzięli jednak stronę tego pierwszego.

Piętą achillesową pisma była warszawocentryczność. Świat oceniano z perspektywy stołecznych kawiarni. „Był to rodzaj samozwańczej elity, która próbowała narzucić innym własną miarę i która własne wyobrażenie o społeczeństwie i sztuce traktowała jako uniwersalne" – przyznaje Szpakowska. Zdaje się ona zrozumieć tych, którym nonszalanckie belferstwo Słonimskiego i spółki działało na nerwy.

Warto dodać, że książka nie jest prasoznawczą rozprawką, przy której studiowaniu oczy same się zamykają. Autorka ma własne zdanie i odwagę, żeby je ujawnić. Z takim talentem do zwischenrufów i kostycznych komentarzy z pewnością wzbudziłby aplauz stałych bywalców słynnego półpięterka w Małej Ziemiańskiej. Eklektyczna formuła tygodnika nie przetrwała dziejowej zawieruchy. Mieczysław Grydzewski aż do śmierci wydawał w Londynie antykomunistyczne „Wiadomości".  W kraju swoistą kontynuacją był krakowski „Przekrój", stworzony przez Mariana Eilego, przedwojennego współpracownika „WL". Ale to już zupełnie inna historia.