Każdy lek ma swoje miejsce

Co mówi prawo?

Właściwe przechowywanie produktów leczniczych oznacza przestrzeganie rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie podstawowych warunków prowadzenia apteki. Dokument ten szczegółowo określa między innymi warunki przechowywania produktów leczniczych i wyrobów medycznych oraz sporządzania leków recepturowych i aptecznych, a także sposób prowadzenia dokumentacji kupowanych, sprzedawanych i sporządzanych produktów leczniczych. Rozporządzenie mówi również o sprawach tak podstawowych, jak konieczność przechowywania w aptece leków w sposób gwarantujący zachowanie ich jakości. Wymaga to pomieszczeń czystych, suchych, odpowiednio wentylowanych, w których przechowywane produkty zabezpieczone są przed działaniem promieni słonecznych. Przechowywanie leków wymaga więc staranności, zabezpieczenia przed zakurzeniem, zabrudzeniem i zniszczeniem. Leki nie mogą bezpośrednio dotykać ścian i podłóg w miejscu składowania.

Przestrzeganie zasad w interesie farmaceuty

Oddzielnie należy przechowywać leki gotowe do stosowania wewnętrznego oraz leki do stosowania zewnętrznego. Szczególne wymagania stosuje się wobec środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów grupy I-R; w ich przypadku stosuje się dodatkowo przepisy ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Warto też dodać, że surowce farmaceutyczne przeznaczone do sporządzania leków recepturowych i aptecznych należy przechowywać w opakowaniach fabrycznych bądź naczyniach czytelnie i trwale oznaczonych, odpowiadających ich właściwościom oraz zabezpieczonych przed wpływem światła, kurzu i przenikaniem zapachu.

W pomieszczeniach, w których produkty lecznicze są przechowywane, obok właściwej temperatury powinna być też zapewniona właściwa wilgotność (do 70 procent). Muszą być one wyposażone w termometr i higrometr, a dokonywane z nich odczyty powinny być zapisywane co najmniej dwa razy dziennie w zeszycie kontroli. Zarówno termometr, jak i higrometr powinny mieć przebadaną precyzję i dokładności pomiarów. Wszelkie zapisy dotyczące przechowywania leków powinny być przedstawiane kontrolującym aptekę inspektorom farmaceutycznym; ponieważ to na farmaceucie ciąży dowiedzenie, że przechowywał leki we właściwych warunkach, prowadzenie takich zapisów może skutecznie chronić jego interesy. Oczywiście, monitorowana powinna być również temperatura w lodówkach.

Co zaleca producent?

Druga kwestia to przestrzeganie zaleceń wytwórców leków, związanych ze sposobem ich przechowywania. A to wymaga systematycznego powracania do ulotek, bo producent mógł zmienić swoje zalecenia w tym względzie.

Przechowywanie leków we właściwych warunkach ułatwia wydzielenie w szafkach półek lub większej przestrzeni dla grup leków – osobno do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego. Znaleźć się w nich powinny wszystkie produkty, które wymagają temperatury pokojowej, a więc od 15 do 25 stopni Celsjusza. Jednocześnie wyznacza to widełki, w jakich utrzymywana powinna być stale temperatura w aptece; nigdy nie powinna spaść poniżej 15 stopni ani przekroczyć 25 stopni. Zimą wymaga to odpowiedniego ogrzewania pomieszczeń, latem może oznaczać potrzebę ich klimatyzowania.

Również w przypadku leków, które muszą być przechowywane w lodówkach (w temperaturze 2 – 8 stopni Celsjusza), należy dokonywać pewnych podziałów – na przykład szczepionki i insuliny trzymać na środkowej półce w lodówce, co zapewnia największą stabilność temperatury.