Uroczystość przekazania pastelu „Góralka / Wiejska dziewczyna w żółtej chuście”, powstałego w 1900 roku, odbyła się dziś w Sali Senatorskiej Zamku Królewskiego na Wawelu.
– Jestem przede wszystkim wdzięczny, że dzięki wielkiemu zaangażowaniu Departamentu Strat Wojennych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego udało się odzyskać wspaniały pastel Leona Wyczółkowskiego. To dla nas wzruszający i radosny moment. Tym bardziej znaczący, że właśnie realizujemy program poświęcony stratom wojennym. Z pewnością „Góralkę / Wiejską dziewczynę w żółtej chuście” pokażemy wkrótce szerokiej publiczności, być może z innymi pracami artysty z naszych zbiorów – mówił podczas uroczystości prof. Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu.
Dzieło pojawiło się w grudniu zeszłego roku na rynku sztuki w jednym z warszawskich domów aukcyjnych. Szczegółowa weryfikacja i analiza konserwatorska potwierdziły, że jest to obraz zarejestrowany w bazie strat wojennych, który do wybuchu II wojny światowej był własnością Zamku Królewskiego na Wawelu. W inwentarzu Fundacji Wawelskiej im. Leona hr. Pinińskiego był zarejestrowany pod numerem 203.
Na prośbę resortu kultury dom aukcyjny wycofał pastel z aukcji, a dotychczasowy posiadacz podjął decyzję o dobrowolnym zwrocie obrazu na rzecz Skarbu Państwa.
„Góralka” powstała w roku 1900, co potwierdza data i sygnatura artysty, jednego z najwybitniejszych twórców Młodej Polski, widoczna w lewym górnym rogu obrazu. Wkrótce potem zakupił go Leon Piniński (1857–1938), profesor prawa rzymskiego i rektora uniwersytetu we Lwowie, kolekcjoner i polityk, namiestnika Galicji w latach 1898–1903.
W lutym 1901 roku pastel Wyczółkowskiego był prezentowany na wystawie Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” we Lwowie. Leon Piniński, który jako członek Komitetów Wawelskich angażował się w restaurację Zamku na Wawelu, już w roku 1909 ogłosił zamiar podarowania części swych zbiorów do jego zbiorów. A w 1931 roku powołał Fundację Wawelską im. Leona hr. Pinińskiego, zatwierdzoną w 1935 przez wojewodę lwowskiego.
Pastel Wyczółkowskiego był na Wawelu prawdopodobnie od roku 1920. Dzieło zaginęło w latach 1939–1945.
W zbiorach wawelskich znajduje się ponad 200 obiektów, podarowanych przez Leona Pinińskiego, w tym 26 w Zbiorach Prac na Papierze Zamku Królewskiego. Na liście strat wojennych z Fundacji Wawelskiej pozostaje nadal 12 prac m.in. Juliusza Kossaka, Juliana Fałata, Zygmunta Rozwadowskiego, Piotra Michałowskiego, Stanisława Tondosa.
