Suplementy z apteki nie są potrzebne, gdy dbamy o prawidłową dietę

Rz: Czy Polacy chętnie leczą się na własną rękę?

Dr hab. n. med. Bożena Walewska-Zielecka:

Leków, szczególnie tych bez recepty, zażywamy rzeczywiście sporo. Jak wynika ze statystyk, zajmujemy pod tym względem piąte miejsce na świecie. Wyprzedzają nas jedynie Brytyjczycy, Niemcy, Amerykanie i Francuzi. Można więc powiedzieć, że w tym niechlubnym rankingu jesteśmy w ścisłej czołówce. Na leki bez recepty wydajemy w Polsce cztery miliardy złotych rocznie! To ogromny rynek. Leki można dziś kupić w supermarketach, na stacjach benzynowych, w kioskach – to niewątpliwie sprzyja wspomnianej konsumpcji.

Po jakie leki sięgamy najchętniej bez porady lekarskiej?

Najbardziej popularne są środki przeciwbólowe. Jeśli chodzi o ich zażywanie, to na świecie zajmujemy jeszcze wyższe, bo trzecie miejsce. Często łykamy je bez zastanowienia, na zasadzie – boli, to łykam.

Może to być niebezpieczne?

Tak, szczególnie że często stosujemy środki przeciwbó-lowe, nie sprawdzając ich składu i łącząc z innymi lekami, które zawierają tę samą substancję. I tak, kierując się częstokroć reklamami, łykamy jedną tabletkę na ból głowy, drugą, o innej już nazwie, na ból innej części ciała. A tymczasem zdarza się, że mają one te same składniki. I to jest niebezpieczne, bo może wywoływać skutki uboczne.

Jakie?

Jeśli chodzi o szeroko stosowane leki przeciwbólowe zawierające tę samą substancję – acetaminofenon (składnik leków z paracetamolem), to dopuszczalna dawka terapeutyczna wynosi do dwóch gramów dziennie. Lek taki nie może być jednak przyjmowany dłużej niż kilka dni bez porozumienia z lekarzem. Nie dotyczy to oczywiście przypadków długotrwałego leczenia przeciwbólowego prowadzonego pod okiem doświadczonego specjalisty. Stosowany ponad miarę, może uszkadzać wątrobę. W skrajnych przypadkach może nawet dojść do częściowej martwicy tego narządu. Inne środki przeciwbólowe przyjmowane systematycznie przez kilka tygodni mogą powodować uszkodzenie śluzówki przewodu pokarmowego, zapalenie błony śluzowej, nadżerki. W efekcie może dojść nawet do choroby wrzodowej powikłanej krwawieniem z górnego odcinka przewodu pokarmowego.

Czy jakieś leki możemy łykać bezkarnie? Apteczne półki uginają się pod słoiczkami z preparatami na wzmocnienie pamięci, piękne włosy, gładką skórę, mocne paznokcie.

Uważam, że tak długo, jak dieta jest właściwa – czyli zrównoważona i zawierająca wszystkie potrzebne elementy – nie ma potrzeby wspomagania organizmu żadnymi suplementami. Stosowanie właściwej diety w dzisiejszych czasach może być łatwe, oczywiście jeśli mamy na to czas. Oferta w sklepach spożywczych jest przecież bardzo bogata. Nie ma więc powodu, żeby brać coś więcej ponad to, co jemy. Poza tym suplementy, które są zawarte w tabletkach, nie wchłaniają się dokładnie tak samo jak mikroelementy zawarte w naturalnym pożywieniu. Warto też wspomnieć o ziołach – często nie jesteśmy świadomi możliwości działań ubocznych. Na przykład dziurawiec w interakcji z promieniami słonecznymi wywołuje silne podrażnienia skóry, wchodzi też w liczne interakcje z lekami przeciwdepresyjnymi, przeciwpadaczkowymi i doustnymi środkami antykoncepcyjnymi.

A jeśli się źle odżywiamy, żyjemy w pędzie, to czy można się suplementami wspomagać?

Zazwyczaj nie cierpimy na awitaminozę, więc nie ma potrzeby zażywać witamin. Złe odżywianie to odżywianie prowadzące do nadwagi – z nadmiarem tłuszczów nasyconych (produkty mięsne i tłuszcze pochodzenia zwierzęcego) i węglowodanów (zawartych w słodzonych napojach, słodyczach). W przypadku przewlekłego stresu lekarze doradzają okresowe przyjmowanie preparatów magnezu z witaminą B6 – ale jest to działanie doraźne i nie może być uznane za stałe działanie zastępcze. Kupując tabletki stanowiące tzw. suplement diety, kupujemy sobie usprawiedliwienie. Wydaje się nam, że ponieważ wydajemy sporo pieniędzy na te środki – nie musimy już nic więcej robić. A tymczasem zamiast wydać pieniądze na suplementy diety, powinniśmy wydać je na bilet wstępu na basen lub na salę gimnastyczną. A latem – wsiąść na rower i pojechać na przejażdżkę.

A co z witaminami, na przykład tak popularną witaminą C?

Szczerze mówiąc, nie są mi znane badania wprost udowadniające, że witamina C ma jakikolwiek dobroczynny wpływ, na przykład kiedy jesteśmy przeziębieni. Według mojej wiedzy nie ma też właściwości ochronnych.

Czy można przedawkować witaminy?

Wszystko, co jest przyjmowane w nadmiarze, szkodzi. Jeśli więc lekarz nie zaleci nam jakiegoś preparatu, powinniśmy z niego zrezygnować. Witamina A przyjmowana w dużych dawkach może prowadzić do stłuszczenia wątroby. Witamina D – odkładania się nadmiernych ilości wapnia w tkankach miękkich, w wątrobie, nerkach, płucach, sercu i naczyniach krwionośnych.