Seks a stres

Tekst archiwalny z dodatku {eko+}

"Rz:"

Trwa ogólnopolska kampania „Postaw na zdrowie i odporność na stres”. Jednym z jej tematów jest: jak stres, a także depresja przekładają się na relacje intymne.

Prof. Zbigniew Izdebski:

Bo przekładają się bardzo. Seksualność jest częścią osobowości człowieka. Z ostatnich badań poświęconych seksualności Polaków wynika, że stres jest główną przyczyną trudności w życiu intymnym. Po nim jest niepokój związany z sytuacją finansową i z pracą, a na trzecim miejscu depresja.

Od tej ostatniej nie uciekniemy, to choroba naszych czasów. Choć rzadko jest ona bezpośrednią przyczyną zaburzeń seksualnych. To raczej farmakologia – jedna z metod leczenia depresji, leży u ich źródeł. Psychiatrzy, przepisując leki, powinni informować pacjentów, że obok niewątpliwych korzyści, występują skutki uboczne w postaci obniżonego libido.

A w jaki sposób działa tu stres?

Podwyższa i utrzymuje wysoki poziom hormonu prolaktyny w ośrodkowym układzie nerwowym. Powoduje to w efekcie spadek zainteresowania kontaktem seksualnym. W parach dostrzega się wtedy zniechęcenie, zobojętnienie.

Ale sytuacja powiązania stresu i seksu jest bardziej skomplikowana. Wiele spośród osób zgłaszających się do mnie po poradę myli napięcie wynikające ze stresu z napięciem seksualnym. To jest bardzo niedobre, ponieważ kontakty seksualne są w tym momencie sposobem na rozładowanie napięcia, a nie potrzebą wynikającą z pogłębionych, intymnych relacji. Gdy ktoś równoważy te zjawiska – oszukuje się.

Psychologowie podczas tej kampanii powołują się na Harry’ego Sullivana, który pisze, że współczesną rzeczywistość charakteryzuje myślenie w kategoriach handlowych, gdzie niezwykle odczuwalny jest lęk.

Lęk jest dziś przyczyną problemów w relacjach intymnych u ok. 25 proc. kobiet i u ponad 30 proc. mężczyzn. Paradoksalnie równocześnie wzrasta świadomość seksualna Polaków, również dzięki mediom.

Przy czym kobiety mają dziś zdecydowanie większą świadomość niż mężczyźni. I panowie o tym wiedzą. W efekcie, tym, czego obawiają się najbardziej w relacji, jest – jak ich sprawność seksualną oceni partnerka.

Poza tym przez to, że ich świadomość seksualna nie idzie w parze z kobiecą, często inaczej niż panie postrzegają inicjowanie kontaktów seksualnych. Myślą bardzo tradycyjnie – wydaje im się, że tylko oni powinni inicjować kontakty seksualne i na nich spada cała odpowiedzialność za ich poziom i jakość.

Czego boją się kobiety?

Reakcje kobiet dotyczące obaw w życiu seksualnym są bardziej zróżnicowane w zależności od wieku niż w przypadku mężczyzn. Dziewczyny hamuje obawa przed niepożądaną ciążą. Kobiety w średnim wieku świadomość zarażenia chorobą weneryczną. Co ciekawe, obawy związane z oceną własnego wyglądu występują niezależnie od wieku. Przy czym najmniej przejmują się nim kobiety w wieku 40 – 49 lat, a najbardziej panie od 18 do 24 lat.

Czy swobodę w relacjach intymnych zawsze hamuje jakiś strach?

Faktycznie, źródłem stresów są na ogół nieuświadomione często lęki. Traumatycznym stresorem jest np. utrata bliskiej osoby – śmierć ukochanej/ukochanego, rozwód, porzucenie, po prostu rozstanie. Psycholodzy mówią wtedy o tzw. syndromie wdowy/wdowca. W takich sytuacjach może pojawić się niechęć do kontaktów seksualnych i problemy z wejściem w nowy związek na długo, nawet kilka lat.

Wcale nie zależy to od tego, czy relacja z osobą, którą się utraciło, też była długa, ale od jakości tej relacji. Jeśli była dobra, pełna, lęk przed wejściem w nowy związek, a w efekcie nieuświadomiona obawa przed ponowną stratą, długo się utrzymuje. Chociaż są i inne, skrajne odmienne reakcje. Ludzie wpadają w wir poszukiwań nowych partnerów.

I pańskie badania, i badania prof. Lwa-Starowicza wskazują na kłopoty w pracy i finansowe jako bardzo ważny powód problemów seksualnych.

Trudno o tych kłopotach zapomnieć w domu. Z drugiej strony jakość życia seksualnego wpływa na ocenę jakości życia jako całości. I na samopoczucie. Warto więc uczyć się oddzielać w głowie sfery prywatne i zawodowe.

I walczyć z lękami?

Tak, już sama świadomość lęku, nazwanie go, zmniejsza jego oddziaływanie.

A syndrom zamykających się drzwi? To też lęk?

Ten termin ułożony przez psychologów, mówi o strachu przed starością. Zdarzają się zaburzenia seksualne związane z przejściem na emeryturę. Polacy coraz więcej i dłużej pracują, są zawodowo aktywni, i potem nie mogą poradzić sobie z tym, że nagle mają dużo czasu.

Problem dotyczy zwłaszcza mężczyzn, którzy byli kimś znaczącym w okresie zawodowym. A tu wszystko się urywa. Ważny jest rytm życia, który po przejściu na emeryturę zostaje zaburzony. Kiedyś nie zgadzałem się z prof. Jaczewskim, ale teraz przyznaję mu rację – aktywni ludzie powinni przygotowywać się do emerytury przez dziesięć lat. Dobrze sobie ją zaplanować. Zadbać o relacje i pasje. Bo w sferach intymnych, uczuciowych nie ma emerytury.

rozmawiała Monika Janusz-Lorkowska

Ogólnopolska kampania „Postaw na zdrowie i odporność na stres” trwa od kwietnia 2010 i jest współorganizowana przez Instytut Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Jest nią objętych osiem paneli tematycznych dotyczących stresu, wśród nich zagadnienia: stresu i kryzysów samobójczych (kwiecień), stresu w pracy (maj), seksu a stresu (wrzesień), depresji (październik), stresu jako konsekwencji problemów zdrowotnych (listopad).