Religia i tradycja: polski fundament

93 proc. Polaków uważa się za katolików. Ale prawie połowa dopuszcza stosowanie środków antykoncepcyjnych

Publikacja: 04.12.2009 20:51

Prawie wszyscy Polacy obchodzą święta Bożego Narodzenia

Foto: Fotorzepa, MW Michał Walczak

Polacy są bardzo mocno przywiązani do religii i tradycji, choć nie wszystkie elementy katolickiej doktryny są przez wiernych przestrzegane na co dzień – wynika z badania "Rodzina – religia – społeczeństwo 2009" przeprowadzonego przez Instytut Socjologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

93 proc. badanych określa się jako katolicy, 81 proc. jako głęboko wierzący i wierzący. Jako systematycznie lub niesystematycznie praktykujących deklaruje się 75 proc. ankietowanych – pokazały badania.

– To wyniki nieco niższe niż w podobnym badaniu z 1998 roku. Ale generalnie można powiedzieć, że utrzymują się na stałym, wysokim poziomie – mówi "Rzeczpospolitej" ks. prof. Sławomir Zaręba z Instytutu Socjologii UKSW, który kierował zespołem badawczym.

Z badania płynie też inny wniosek: najwyższy odsetek głęboko wierzących i systematycznie praktykujących jest wśród kobiet, osób po 65. roku życia oraz mieszkańców wsi.

Niezależnie od tego, czy Polacy są głęboko wierzący, czy nie, deklarują przywiązanie do podstawowych zwyczajów i tradycji wynikających z religii. 99 proc. badanych twierdzi, że obchodzi święta Bożego Narodzenia, niemal tyle samo (98 proc.) świętuje Wielkanoc, 96 proc. pamięta o zmarłych, odwiedzając cmentarze 1 i 2 listopada.

– To już jest część naszej tradycji i kultury. Dlatego nawet osoby niewierzące przestrzegają tych zwyczajów – mówi "Rz" Maria Rogaczewska, socjolog z UW.

I podaje przykład Szwecji, w której do kościoła chodzi ok. 4 proc. ludzi, a niemal wszyscy obchodzą adwent.

Zdecydowana większość Polaków przestrzega też praktyk i zwyczajów ściśle związanych z religią.

87 proc. badanych przyznało, że pości w Popielec i Wielki Piątek, 78 proc. uczestniczy w procesji Bożego Ciała, a 63 proc. bierze udział w nabożeństwach drogi krzyżowej.

– To pokazuje, że religijność Polaków jest żywa i nie ogranicza się tylko do tradycji – mówi "Rz" prof. Andrzej Szpociński, socjolog z Collegium Civitas.

Polacy akceptują też podstawowe prawdy wiary głoszone przez Kościół. Choć nie wszystkie w równym stopniu. 85 proc. wierzy w zmartwychwstanie Chrystusa, 84,5 proc. w istnienie Trójcy Świętej, a 80 proc. w niepokalane poczęcie Matki Boskiej. Nieco mniej (73,5 proc.) akceptuje wiarę w życie wieczne jako nagrodę lub karę za ziemskie uczynki, wierzy we wniebowzięcie Matki Bożej (71,5 proc.) i istnienie piekła (68,5 proc.).

– W grupie głęboko wierzących akceptacja dla podstawowych prawd wiary jest niemal 100-procentowa – tłumaczy ks. prof. Zaręba. – Wśród praktykujących mniej systematycznie można zauważyć, że jedne prawdy akceptują, inne nie.

Nieco większy rozdźwięk między wiarą a praktyką występuje wobec części nakazów katolickiej moralności. 51 proc. badanych deklaruje, że ślub cywilny jest równie dobry jak kościelny, 47 proc. akceptuje współżycie seksualne przed ślubem, a połowa stosowanie środków antykoncepcyjnych. – To zjawiska powszechne i widać, że wielu katolików ma problem z przestrzeganiem nauki Kościoła w tym zakresie – komentuje prof. Szpociński.

Jednak dla wielu elementów tej nauki akceptacja wzrosła. W 1998 r. 63 proc. Polaków uważało, że aborcja jest niedopuszczalna, dzisiaj sądzi tak 68 proc. badanych.

Ponad 60 proc. jest przeciwne eutanazji, a 66 proc. praktykom homoseksualnym. Aż 89 proc. za niedopuszczalną uważa zdradę małżeńską, a 51 proc. rozwód. – To pokazuje, że w wielu wypadkach nauka Kościoła przynosi jednak efekty – mówi ks. prof. Zaręba.

A prof. Szpociński zwraca uwagę, że religia i stosunek do niej to czynniki, które wyróżniają Polaków na tle innych narodów Europy.

– Dlatego u nas jest np. tak wielu przeciwników aborcji, a w Europie odwrotnie.