Morskie farmy wiatrowe – szanse i wyzwania

Państwa takie jak Wielka Brytania, Niemcy czy Dania realizują ambitny plan, który zakłada, że do 2030 r. powstaną morskie farmy wiatro- we. Dzięki jasno określonym zadaniom inwestorzy mają możliwość bezpiecznego planowania projektów na morzu. Warto wiedzieć, że już od kilku lat jednym z największych beneficjentów rozwoju morskiej energetyki wiatrowej jest europejski przemysł stoczniowy. Już obecnie średnia dzienna wartość dostaw i usług w tym sektorze w Europie sięga prawie 10 mln euro, nie licząc inwestycji w rozwój zaplecza produkcyjnego i logistycznego: stoczni, portów, budowy specjalistycznych statków.

Szybkie tempo w Europie

Zakładając utrzymanie dotychczasowego tempa rozwoju tego sektora, realne wydaje się osiągnięcie w 2020 r. łącznej mocy w morskich elektrowniach wiatrowych na poziomie 40 GW prognozowane przez Europejskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej (EWEA).

Założenie to stanowi odzwierciedlenie ambitnych planów sformułowanych przez poszczególne kraje europejskie, wśród których do potentatów zaliczyć należy głównie Wielką Brytanię, która planuje osiągnąć 25 GW mocy do 2020 r. i 40 GW do 2030 r. oraz Niemcy, które planują osiągnąć 10 GW mocy w morskich farmach wiatrowych do 2020 r. i 25 GW do 2030 r.

Powyższe założenia wskazują na to, że najbliższe dwie dekady będą stały pod znakiem niezwykle dynamicznego rozwoju morskiej energetyki wiatrowej. Już obecnie co dziesiąty megawat instalowanych w Europie nowych mocy wytwórczych przypada na morską elektrownię wiatrową. Przy zakładanym tempie rozwoju w 2020 roku elektrownie wiatrowe na morzu umożliwią pokrycie 4 proc. zapotrzebowania na energię elektryczną w Europie, a w roku 2030 wskaźnik ten wzrośnie do 14 proc.

Pobudzanie koniunktury

Tak intensywny rozwój morskiej energetyki wiatrowej przyczyniać się będzie nie tylko do istotnych przekształceń strukturalnych samego sektora energetycznego, ale będzie znacząco i długofalowo oddziaływał na koniunkturę w wielu gałęziach gospodarki, ze szczególnym uwzględnieniem rewitalizacji europejskiego przemysłu stoczniowego i aktywizacji gospodarczej regionów nadmorskich. W 2011 r. sektor morskiej energetyki wiatrowej w Europie oferował ok. 35 tys. miejsc pracy. Według prognoz EWEA do 2020 r. zatrudnionych w nim będzie ok. 170 tys. pracowników, a do 2030 r. ma powstać aż 300 tys. pełnoetatowych miejsc pracy. Według danych za ubiegły rok ponad 8,5 tys. miejsc pracy oferowały Niemcy, które w 2011 r. uruchomiły na swych wodach pierwszą komercyjną morską farmę wiatrową Baltic I o mocy 48 MW.

Polski potencjał

Czy Polska ma szansę zaistnieć na europejskim rynku morskiej energetyki wiatrowej i korzystając z dobrej koniunktury, przyciągnąć inwestorów oraz rozwinąć swój przemysł morski? Potencjał lokalizacyjny polskich obszarów morskich jest największy na Bałtyku, korzystne warunki wiatrowe mogą zapewnić stosunkowo stabilne warunki produkcji energii, a Polska w ramach realizacji celów polityki klimatyczno-energetycznej UE jest zobowiązana do zapewnienia 15 proc. udziału energii elektrycznej pochodzącej ze źródeł odnawialnych.

W zeszłym roku wykonaliśmy ważny krok, usuwając bariery prawne uniemożliwiające realizację projektów w polskich obszarach morskich, co spotkało się z natychmiastowym odzewem inwestorów, którzy złożyli kilkadziesiąt wniosków lokalizacyjnych. Polskie stocznie pozyskują kolejne duże kontrakty na europejskim rynku morskiej energetyki wiatrowej, zwiększając moce swoje produkcyjne i zatrudnienie.

Potrzebne dalsze zmiany

Nadal jednak konieczne jest podejmowanie dalszych działań na rzecz rozwoju morskiej energetyki wiatrowej w Polsce. Zarówno proces przygotowania i realizacji projektów na morzu, jak i rozwój krajowego zaplecza produkcyjno-logistycznego to procesy długofalowe, wymagające zapewnienia stabilnych warunków w perspektywie co najmniej kilkunastu lat. W tym czasie należy zlikwidować jeszcze wiele barier, by nasz kraj osiągnął pożądane efekty gospodarcze.

Do najistotniejszych kwestii należy odpowiednie ukształtowanie systemu wsparcia produkcji energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, określenie długofalowej strategii modernizacji krajowego systemu elektroenergetycznego pod kątem możliwości przyjęcia generacji z elektrowni morskich oraz zapewnienie efektywności i przejrzystości niezbędnych procedur administracyjnych wpływających na tempo procesów inwestycyjnych.

Stabilny system wsparcia

Jak w przypadku każdego sektora energetyki odnawialnej, decydujące znaczenie ma ustanowienie odpowiednio ukształtowanego systemu wsparcia oraz określenie warunków technicznych odbioru energii wyprodukowanej przez elektrownie na morzu.

System wsparcia musi przy tym uwzględniać specyfikę sektora morskiej energetyki wiatrowej, charakteryzującego się stosunkowo wysokim poziomem nakładów inwestycyjnych. Nawet przy założeniu, że koszty te będą w dłuższej perspektywie spadać w miarę optymalizacji łańcucha dostaw i obniżania się cen poszczególnych komponentów, system wsparcia powinien przynajmniej w perspektywie do 2025 r. uwzględniać specyficzne warunki inwestowania w tym sektorze w Polsce.

Przyłączenie do sieci

Drugim spośród najistotniejszych uwarunkowań rozwoju sektora morskiej energetyki wiatrowej jest możliwość wprowadzenia energii z generacji wiatrowej na morzu do sieci elektroenergetycznych na lądzie. Jest to zagadnienie obejmujące szerokie spektrum problemów wymagających rozwiązania.

Istotne będzie m.in. określenie możliwej do przyłączenia docelowej mocy farm morskich do 2030 r., jak również parametrów i sposobu wyprowadzenia energii na ląd oraz możliwości sterowania przez operatora systemu przesyłowego pracą elektrowni.

Niezwykle ważną kwestią będzie uruchomienie długofalowego planowania rozwoju sieci przesyłowych na morzu.

Do ustalenia pozostają także zasady organizacji i zarządzania przesyłem energii elektrycznej w układzie morze–ląd. W tym kontekście podjęcie przez PSE-Operator przy udziale Ministerstwa Gospodarki konsultacji dotyczących koncepcji budowy systemu polskich sieci morskich zdaje się potwierdzać, że możliwe jest w nieodległej perspektywie rozpoczęcie prac nad programowaniem rozwoju sektora morskiej energetyki wiatrowej w Polsce, przynajmniej od strony możliwości przyłączeniowych.

Osobną, niezwykle istotną kwestią będzie wdrażanie rozwiązań umożliwiających lepsze bilansowanie mocy w systemie. Jak podkreśla PSE-Operator, wprowadzenie do KSE energii elektrycznej z dużych źródeł wytwórczych na morzu będzie wymagało synchronizacji z rozwojem źródeł bilansujących.

Konieczne przyspieszenie

Powyższe zagadnienia dotyczące programowania rozwoju sektora morskiej energetyki wiatrowej w najbliższym czasie powinny zostać uwzględnione przy opracowywaniu i weryfikacji krajowych strategii i programów, ze szczególnym uwzględnieniem aktualizacji polityki energetycznej Polski do 2030 r.