To największe eksplozje od czasów Wielkiego Wybuchu. Niesamowite odkrycie naukowców

Astronomom z Uniwersytetu Hawajskiego udało się odkryć najbardziej energetyczne eksplozje we wszechświecie. To największe tego typu zdarzenia stwierdzone od czasów Wielkiego Wybuchu. Są miliony razy rzadsze niż supernowe.

Publikacja: 07.06.2025 15:00

Naukowcy odkryli największe eksplozje od czasów Wielkiego Wybuchu / zdjęcie ilustracyjne

Naukowcy odkryli największe eksplozje od czasów Wielkiego Wybuchu / zdjęcie ilustracyjne

Foto: Quality Stock Arts / Adobe Stock

Badania prowadził zespół z Instytutu Astronomii Uniwersytetu Hawajskiego, którym kierował Janson Hinkle. Wyniki badań opublikowano 4 czerwca w czasopiśmie naukowym „Science Advances”.

Naukowcy odkryli nowy rodzaj kosmicznej eksplozji

Naukowcy odkryli zjawiska, w których masywne gwiazdy — co najmniej trzy razy cięższe od naszego Słońca — zostają rozerwane po zbytnim zbliżeniu się do supermasywnej czarnej dziury. W wyniku tego uwalnia się ogromna ilość energii, która widoczna jest z dużych odległości.

Zjawiska te są na tyle rzadkie, że naukowcy utworzyli dla nich nową kategorię kosmicznych zdarzeń. Same zjawiska zaś nazwali „ekstremalnymi przejściowymi zjawiskami jądrowymi” (ENT). Znacząco różnią się one od supernowych czy normalnej aktywności czarnych dziur, a także od obserwowanych od ponad 10 lat rozerwań pływowych (TDE). Od tych ostatnich są niemal dziesięć razy jaśniejsze i dodatkowo pozostają takie przez lata. Emitują energię porównywalną do tej wytwarzanej przez 100 Słońc w ciągu jednego roku, podczas gdy w porównywalnym czasie większość supernowych wytwarza energię zaledwie jednego Słońca.

Czytaj więcej

Niepewna przyszłość naszej galaktyki. Naukowcy właśnie podważyli popularną teorię

„Patrzymy na coś niezwykłego”: Największe eksplozje od czasów Wielkiego Wybuchu

ENT po raz pierwszy odkrył Janson Hinkle w danych z misji Gaia Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Moment ten,  o czym donosi serwis Phys.org, naukowiec wspominał następująco „[…] kiedy zobaczyłem te gładkie, długotrwałe rozbłyski z centrów odległych galaktyk, wiedziałem, że patrzymy na coś niezwykłego”. Wydarzenie to zapoczątkowało badania, w których wykorzystano dane kosmiczne i naziemne NASA, ESA i innych instytucji.

Naukowcom do tej pory udało się odkryć trzy ENT, z których najbardziej energetyczna nazwana została Gaia18cdj. Wyemitowała ona 25 razy więcej energii niż najbardziej energetyczne znane supernowe.

Odkryte kosmiczne eksplozje pomogą w badaniu czarnych dziur

Wyjątkowa jasność ENT sprawia, że zjawiska te można zaobserwować nawet w bardzo odległych galaktykach. Dzięki temu naukowcy mogą w nowy sposób badać czarne dziury we wczesnym wszechświecie.

Czytaj więcej

Astronomowie odkryli planetę, której istnienie podważa dotychczasowe teorie

- ENT stanowią cenne nowe narzędzie do badania masywnych czarnych dziur w odległych galaktykach. Ponieważ są tak jasne, możemy je zobaczyć z ogromnych odległości kosmicznych — a w astronomii patrzenie w dal oznacza patrzenie wstecz w czasie. Obserwując te przedłużające się rozbłyski, zyskujemy wgląd w rozwój czarnych dziur, gdy wszechświat miał połowę obecnego wieku, gdy galaktyki były miejscami, w których tworzyły się gwiazdy i karmiły swoje supermasywne czarne dziury 10 razy intensywniej, niż robią to dzisiaj – wyjaśnił doniosłość odkrycia Benjamin Shappee, jeden ze współautorów badania cytowany przez serwis Phys.org.

Z kolei Janson Hinkle podkreślił, że „[…] ENT nie tylko oznaczają dramatyczny koniec życia masywnej gwiazdy. Oświetlają procesy odpowiedzialne za rozwój największych czarnych dziur we wszechświecie”.

Dalsze badania nad ENT utrudniać może jednak fakt, że – ze względu na niewielką częstotliwość – są one bardzo trudne do wykrycia. Zjawiska te występują co najmniej 10 milionów razy rzadziej niż supernowe. W związku z tym ich odkrycie zależy od ciągłego monitorowania kosmosu. W tym jednak pomóc mają przyszłe obserwatoria, takie jak Obserwatorium Very C. Rubin i Roman Space Telescope NASA.

Badania prowadził zespół z Instytutu Astronomii Uniwersytetu Hawajskiego, którym kierował Janson Hinkle. Wyniki badań opublikowano 4 czerwca w czasopiśmie naukowym „Science Advances”.

Naukowcy odkryli nowy rodzaj kosmicznej eksplozji

Pozostało jeszcze 95% artykułu
Kosmos
Astronomowie odkryli planetę, której istnienie podważa dotychczasowe teorie
Materiał Promocyjny
Mieszkania na wynajem. Inwestowanie w nieruchomości dla wytrawnych
Kosmos
Kłótnia Muska z Trumpem zagrozi funkcjonowaniu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej?
Kosmos
Niepewna przyszłość naszej galaktyki. Naukowcy właśnie podważyli popularną teorię
Kosmos
Rewolucyjne odkrycie astronomów. „Teorie nie wyjaśniają tego, co obserwujemy"
Kosmos
Chiny rozpoczęły nową misję kosmiczną, która „dostarczy przełomowych odkryć”. Jaki mają cel?