Ci dwaj wybitni politycy i stratedzy znajdowali się także względem siebie w głębokim ideowym konflikcie wyrastającym poza logikę zwykłej, osobistej konkurencji na ambicjonalnym tle.
Ten konflikt wart jest dzisiaj głębszej analizy, ponieważ pozwala lepiej zrozumieć sprzeczne motywy kierujące zachodnią polityką po końcu zimnej wojny, a nawet przyczyny obecnej polityki Waszyngtonu wobec Europy, rosyjskiej inwazji na Ukrainę czy hegemonialnych zapędów Pekinu. Polityka imperiów zbudowana jest bowiem na ciągłości instytucji, osób i strategii, której nie powinno się lekceważyć.
Czytaj więcej
Zbigniew Brzeziński poświęcił się walce z ZSRR. To go z czasem zaślepiło.
Konflikt między Brzezińskim i Kissingerem ma również ciekawe znaczenie z naszej własnej środkowoeuropejskiej perspektywy. Obaj przecież byli emigrantami z Europy reprezentującymi odmienne doświadczenia naszego regionu, które odcisnęły piętno na ich sposobie rozumienia polityki. Pierwszy pochodził z polskiej inteligenckiej rodziny, zasłużonej wielce dla odbudowy II Rzeczypospolitej, i zakorzeniony był w kulturowej tradycji wielonarodowościowej, niegermańskiej Europy Środkowo-Wschodniej. Drugi zaś z niemiecko-żydowskiej rodziny żyjącej w Bawarii i wyrastał z tradycji politycznej charakterystycznej dla Wilhelmińskich i Weimarowskich Niemiec. Dla obu Ameryka stała się domem i schronieniem przed ogarniętą totalitarnym szaleństwem Europą XX w.
Czytając dzisiaj książki Brzezińskiego, widać, że tamto doświadczenie totalitaryzmów: nazizmu i komunizmu, pozostawało kluczowe dla niego. W jego ujęciu polityka to gra sił i strategia, ale również ideologie, które niosą ogromną siłę zniszczenia. W jego spojrzeniu na Związek Sowiecki, na późniejszą Rosję czy na Chiny ta świadomość była stale obecna. U Kissingera uderza natomiast fakt, że pomimo własnego doświadczenia XX w. jako żydowskiego uciekiniera z Niemiec kwestia totalitaryzmów praktycznie nie istnieje.
