Samorządy z trudem odzyskują długi od nierzetelnych mieszkańców

– Długi wymagalne, czyli pieniądze, które samorządy powinny już dostać, bo minął termin ich spłaty, rosną w samorządach i mogą dochodzić już do 30 proc. dochodów budżetów JST. Są to przede wszystkim należności z tytułu zaległości czynszowych – relacjonuje Małgorzata Kern, skarbnik Chorzowa, przewodnicząca Krajowej Rady Forów Skarbników JST przy Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej.

Foto: Rzeczpospolita

Według danych Krajowego Rejestru Długów, które „Rzeczpospolita” opisuje jako pierwsza, należności mieszkańców i firm wobec JST wynoszą już przynajmniej 16,8 mld zł, o 1,3 mld zł więcej niż rok temu. – Brakujące miliardy złotych uszczuplają gminne budżety, co może ograniczać inwestycje. Zmniejszają ich możliwości rozwoju oraz wpływają negatywnie na jakość życia mieszkańców, którzy terminowo regulują swoje zobowiązania finansowe – zauważa Katarzyna Krzyżaniak, kierownik zespołu wsparcia i obsługi klienta strategicznego w KRD.

Wieloletni dłużnicy

Zdaniem ekspertów KRD to i tak wierzchołek góry lodowej, bo wiele samorządów nie wpisuje przeterminowanych zobowiązań finansowych do biur informacji gospodarczej. Potwierdzają to dane samorządów.

Czytaj więcej

Budżet i podatki

Tak rząd PiS wsparł swoje samorządy. Wielokrotnie większe dotacje

Gminy rządzone przez prawicę dostały ponaddwukrotnie więcej niż opozycyjne.

Z danych stołecznego ratusza wynika np., że dłużnicy Warszawy mają do spłacenia ponad 3,8 mld zł należności wymagalnych. Prawie połowa wynika z gospodarki gruntami i nieruchomościami – ponad 1,85 mld zł. Przy średnim wzroście należności o 6 proc. najbardziej podniosła się kwota grzywien (o ponad 40 proc.), kar od osób prawnych oraz mandatów wynikających z korzystania z komunikacji i transportu.

Szczecinowi gospodarstwa domowe winne są z odsetkami prawie 488 mln zł, a pozostali dłużnicy – prawie 167 mln zł.

Małgorzata Kern zwraca uwagę na poważny problem w wielu miastach i gminach: część lokatorów mieszkań socjalnych i komunalnych nie reguluje czynszu, w efekcie osoby wywiązujące się z płatności ponoszą częściowo koszty takiego długu w postaci wysokości stawki czynszowej. – Mówimy o dłużnikach, którzy nie płacą, można by powiedzieć, „systemowo”. Niektóre samorządy zastosowały abolicję dla takich długów, jednak może to rodzić wątpliwości w stosunku do rzetelnych płatników – uważa skarbnik Chorzowa.

Czytaj więcej

Inwestycje

Najlepsze samorządowe inwestycje dwóch dekad Polski w Unii Europejskiej

Samorządy zrealizowały dziesiątki tysięcy projektów przy współfinansowaniu unijnych funduszy, o łącznej wartości ok. 300 mld zł. Każdy z nich zasługuje na uznanie, każdy z nich był istotny dla lokalnej społeczności, podnosząc jakość życia mieszkańców w zasadzie w każdym obszarze.

Jej zdaniem dużym problemem dla samorządów jest to, iż przepisy zabraniają dochodzić zaległości od osób, które otrzymują wynagrodzenie w wysokości płacy minimalnej. – Taka całkowita ochrona nie obejmuje egzekucji z emerytury, a z płacy minimalnej tak. Jest to rosnący kłopot związany także z tym, że wynagrodzenie minimalne systematycznie rośnie i otrzymuje je coraz więcej osób – dodaje skarbnik Chorzowa.

Gminne sposoby na odzyskanie należności

Dominująca grupa dłużników notowanych w KRD to osoby fizyczne, których zadłużenie wynosi ponad 16,7 mld zł. Długi wobec samorządów głównie mają mężczyźni. Znacznie więcej dłużników mieszka w dużych miastach niż w gminach wiejskich. Jednak małe samorządy też mają problemy ze ściąganiem należności od mieszkańców.

Czytaj więcej

Opinie polityczno - społeczne

Bogusław Chrabota: Jak PiS klientyzował samorządy

Instytut Finansów Publicznych przygotował analizę przedstawiającą dowody na klientyzowanie samorządów przez prawicowy rząd. Znaczna część dotacji służyła kampanii wyborczej prawicy.

– Postępowania egzekucyjne są utrudnione i długotrwałe. Dodatkowo istnieje wiele tytułów do ulg dla poszczególnych grup mieszkańców – tłumaczy Leszek Świątalski ze Związku Gmin Wiejskich RP. Dodaje, że gminy stosują różne sposoby zaradcze. – Podpisują porozumienia polegające na tym, iż nie są naliczane odsetki od długu, jeśli dłużnicy ratalnie go spłacają, czy dotyczące zamiany należności na prace społeczne.

Mniejsze są zaległości z tytułu opłat za podatek od nieruchomości. W mniejszych miastach proporcja rozkłada się mniej więcej równomiernie – dłużnikami po połowie są osoby prywatne i firmy. Wysoką wartość zaległości stanowią również dłużnicy alimentacyjni oraz osoby zalegające z płatnościami za pobyt w domach pomocy społecznej i pieczę zastępczą.

Firmy są dłużne gminom 68,7 mln zł – wynika z danych KRD. Są to przede wszystkim przedsiębiorstwa budowlane, handlowe i zarządzające nieruchomościami.

Czytaj więcej

Finanse

NIK: rząd PiS ręcznie sterował finansami JST

NIK zarzuca poprzedniemu rządowi dyskryminację dużych miast przy podziale pieniędzy i uzależnienie samorządów od władzy centralnej.

Najwyższa Izba Kontroli zwróciła uwagę na początku tego roku (skontrolowała 28 gmin), że niekiedy samorządy opieszale wystawiały upomnienia oraz tytuły wykonawcze. Działały nieterminowo i nieprawidłowo. Izba zaapelowała do prezydentów i burmistrzów o wprowadzenie skutecznych metod odzyskiwania należności.