Zaskakujący zwycięzcy Millenium Docs Against Gravity. Jeden z szansą na Oscara

Grand Prix zdobył kanadyjski dokument „Yintah”, relacjonujący wieloletnią walkę rdzennego ludu Wet’suwet’en o jego ziemie na terytorium Kanady. Nie brakuje zaskoczeń. Online'owa wersja festiwalu zakończy się 2 czerwca.

Publikacja: 17.05.2025 10:18

Kadr z filmu „Yintah”

Kadr z filmu „Yintah”

Foto: Materiały Prasowe

Najistotniejsze są trzy konkursy – o Grand Prix, Nagrodę Banku Millenium, która otwiera drogę do Oscara, na Najlepszy Film Polski i wyłaniający Najlepszy Film Krótkometrażowy.

Grand Prix zdobył kanadyjski dokument „Yintah” (reż. Jennifer Wickham, Brenda Michell, Michael Toledano) relacjonujący konsekwentną, wieloletnią walkę rdzennego ludu Wet’suwet’en o swoje ziemie leżące na terytorium Kanady.

To starcie z potentatami z branży paliw kopalnych, chcących budować na dziewiczych terenach rurociągi. Przywódczyniami w tej walce są dwie kobiety. Choć film powstał we współpracy ze społecznością, a dwóch jego reżyserów jest spokrewnionych z pojawiającymi się w filmie postaciami – twórcy przyglądają się wydarzeniom unikając ich oceny. To soczewka, w której dostrzec można postępujące problemy świata premiującego komercję i pieniądze usuwające w niebyt wszelkie skrupuły. A miejsc takich i podobnych konfliktów na świecie nie brakuje.

To dobry wybór jury, bo nie tylko temat istotny, ale także trafny sposób opowiadania – długa obserwacja – tak bohaterów, jak i zdarzeń. „Wyrazisty montaż scen przedstawiających ich pokojowe protesty, w połączeniu z uderzającymi zdjęciami nietkniętej dziczy, której bronią, sprawia, że YINTAH staje się boleśnie pięknym doświadczeniem wizualnym. Film wzywa nas do stawienia oporu, zanim będzie za późno” – napisało jury w uzasadnieniu werdyktu.

mat. pras. MDAG

"Yintah", reż. Jennifer Wickham, Brenda Michell, Michael Toledano

mat. pras. MDAG

Foto: MDAG

Kontrowersji nie wzbudza też decyzja jurorów rozstrzygających konkurs na Najlepszy Film Krótkometrażowy. Wygrały japońskie „Instrumenty bijącego serca” (reż. Ema Ryan Yamazaki), czyli przygotowania do koncertu orkiestry dzieci z drugiej klasy szkoły podstawowej. Grając na różnych instrumentach „Odę do radości” mają stać się jednym bijącym sercem. Kamera dyskretnie, choć z bliska obserwuje udane próby, ale i łzy, kiedy się nie udaje, a także naukę funkcjonowania w tamtejszej wspólnocie. W pigułce kwintesencja Japonii.

"Instrumenty bijącego serca" reż. Ema Ryan Yamazaki

"Instrumenty bijącego serca" reż. Ema Ryan Yamazaki

Foto: MDAG

Triumfator IDFA bez nagrody

Zaskakujące jest za to rozstrzygnięcie w konkursie na Najlepszy Film Polski. Trzyosobowe jury wskazało na film „Pod powierzchnią” Kingi Michalskiej, mieszkającej w Montrealu „polskiej queerowej reżyserki i artystki wizualnej” – jak opisana została na stronie MDAG-u.

Jednogłośnie postanowiliśmy nagrodzić film, który łączy artystyczną wartość z aktualnością, przypominając nam, że historia nie jest zamkniętym rozdziałem i wciąż w niej żyjemy” – uzasadniło decyzję jury. A chodzi o podróż po Polsce odbywaną przez przedstawiciela żydowskiej społeczności, Polaka, który od Starachowic, poprzez Jedwabne, Sztutowo, Warszawę i wiele innych miejsc (do Białowieży włącznie) – poszukuje śladów przeszłości, pozostałości po żydowskich grobach, śladów istnienia tej społeczności.

Wyraźnie wybrzmiewa też, że konfrontacja przeszłości z teraźniejszością obciąża żyjących. Szkoda, że ten film z tezą usunął w cień „Pociągi” Macieja J. Drygasa, który w metaforycznej, precyzyjnie zmontowanej z archiwaliów przypowieści o ludzkim losie wygrał ubiegłoroczny festiwal IDFA, mający światowy prestiż.

Pominięty też został wartościowy „Pasażer Andrzej Munk” Michała Bielawskiego, wielostronnie przedstawiający z pomocą archiwaliów i wypowiedzi specjalnie dla filmu przedwcześnie zmarłego genialnego reżysera. Dla dokumentu priorytetem jest zobiektywizowany obraz przedstawianych ludzi i zdarzeń, a także, by względy tematyczne i ideologiczne nie usuwały w cień wartości artystycznych.

„Pasażer Andrzej Munk” reż. Michał Bielawski

„Pasażer Andrzej Munk” reż. Michał Bielawski

Foto: MDAG

Dokumentalne wydarzenia na 22. MDAG

Takie walory, bardzo dziś potrzebne, mają na pewno dwa filmy, które można zobaczyć na MDAG, choć nie zostały wytypowane do żadnego z jego konkursów.

Auberi Edler, autorka „Amerykańskiej pastorałki”, otrzymała już główną nagrodę za reżyserię na ubiegłorocznym amsterdamskim IDFA. Słusznie. Przez kilka miesięcy obserwowała z kamerą Elizabethtown w Pensylwanii, w którym trwała walka o głosy wyborców wyłaniających radę szkoły. Mandat trwa cztery lata, a stawką jest przyszłość edukacji publicznej. Dominujący tu od dawna Republikanie myślą o niej zupełnie inaczej niż Demokraci pragnący zmiany. Świetna opowieść nie tylko o miasteczku w Pensylwanii, ale i całym dzisiejszym mocno podzielonym świecie.

Na uwagę zasługuje też austriacki, już wielokrotnie nagradzany, dokument „Dzieci z Favoriten” (reż. Ruth Beckerman). Trzy lata systematycznej obserwacji dzieci uczęszczających do jednej z klas największej szkoły podstawowej w Wiedniu zaowocowało wnikliwym portretem tej malej społeczności, odbijającej złożoność problemów, z jakimi mierzy się współczesny świat. Trzeba koniecznie zobaczyć. Wnioski, jak w przypadku wszystkich wartościowych filmów dokumentalnych – każdy wyciąga sam.

Głównych konkursów MDAG ma obecnie 13., nie licząc czternastego, najważniejszego – o Nagrodę Publiczności, ogłaszanej na końcu imprezy. A MDAG nie osiągnął jeszcze półmetka, bo składa się na niego wersja kinowa i online'owa, która zakończy się 2 czerwca.

 

Najistotniejsze są trzy konkursy – o Grand Prix, Nagrodę Banku Millenium, która otwiera drogę do Oscara, na Najlepszy Film Polski i wyłaniający Najlepszy Film Krótkometrażowy.

Grand Prix zdobył kanadyjski dokument „Yintah” (reż. Jennifer Wickham, Brenda Michell, Michael Toledano) relacjonujący konsekwentną, wieloletnią walkę rdzennego ludu Wet’suwet’en o swoje ziemie leżące na terytorium Kanady.

Pozostało jeszcze 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Film
Bono specjalnie dla „Rzeczpospolitej": U2 pracuje nad nową płytą
Film
Cannes’25: Tom Cruise walczy z demonem sztucznej inteligencji i Rosjanami
Film
Festiwal w Cannes oficjalnie otwarty. Nagroda za całokształt twórczości dla Roberta De Niro
Film
Cannes 2025: Trump kontra europejskie kino
Film
„Zamach na papieża". Jest zwiastun filmu Bogusława Lindy i Władysława Pasikowskiego