Rozmowa z Geri Benoit-Belnowski

Właśnie mija rok od trzęsienia ziemi, które zniszczyło ogromną część Haiti. Pomimo dwóch konferencji międzynarodowych w sprawie pomocy dla Haiti, które odbyły się w marcu w Nowym Jorku i maju br. w Santo Domingo, gdzie poszczególne rządy zobowiązały się do wypłaty łącznie prawie 10 mld dolarów na odbudowę kraju – do dziś wypłacono je w niewielkim procencie.Dodatkowo większość inicjatyw związanych z odbudową kraju, finansowanych ze środków, które już dotarły na Haiti, spotyka się z lokalnymi barierami administracyjnymi i biurokratycznymi. Największy problem stanowią nieuregulowane kwestie własności nieruchomości. W kraju, gdzie od stycznia br. 1,5 mln ludzi koczuje w miasteczkach namiotowych, brak regulacji w tym zakresie powoduje kompletny paraliż, jeżeli chodzi o wyburzanie zawalonych po trzęsieniu ziemi budynków i wznoszenie nowych. Z drugiej stron, uchwalenie nowych przepisów o pozwoleniach na budowę spowodowało, że proces inwestycyjny znacząco się wydłużył.

Początkowy entuzjazm Haitańczyków związany z obiecaną pomocą finansową przerodził się w zniechęcenie, spotęgowane epidemią cholery, która pochłonęła już 2000 ofiar. Niezadowolenie Haitańczyków podsycają też niejasne wyniki wyborów prezydenckich zakwestionowane przez ONZ i USA.Brak środków oraz kłopoty administracyjno-prawne stoją na przeszkodzie wyjściu poza fazę doraźnej pomocy humanitarnej na rzecz Haiti i realizacji projektów rozwojowych. Z tymi problemami stykają się też dwie polskie organizacje niosące pomoc Haiti – Caritas Polska oraz Fundacja Polska – Haiti, którą ściśle wspomaga Geri Benoit. Poważnym opóźnieniom może ulec realizacja inicjatyw Fundacji Polska – Haiti, tj. rozbudowy szkoły oraz budowy placu zabaw, a także stworzenia centrów informatycznych w Fond des Blanc (29 listopada w Krakowie odbył się charytatywny koncert Kawalerów Maltańskich, z którego dochód przeznaczony był m.in. na sfinansowanie jednej z tych inwestycji).

23 listopada Fundacja Polska – Haiti wysłała do haitańskiej miejscowości Deschapelles położonej w rejonie Artibonite, gdzie wybuchła epidemia cholery, trzech polskich lekarzy, którzy przez dwa miesiące będą pracować w tamtejszym szpitalu.

Wspiera też haitańską inicjatywę Roku Bibliotek Podwórkowych, w ramach której wolontariusze udostępniają książki tysiącom dzieci koczujących w miasteczkach namiotowych.

Zdaniem Geri Benoit-Belnowski obecnie, rok po tragedii, właśnie odbudowa szkół oraz pomoc nauczycielom jest jedną z najpilniejszych potrzeb. Geri Belnowski zwraca uwagę, że szkoły na Haiti oprócz funkcji edukacyjnych są też schronieniem dla biedniejszych dzieci. Często się zdarza, że jedyny ciepły posiłek otrzymują one właśnie w szkole.

Fundacja Polska – Haiti

konto: MultiBank Bre Bank 30 1140 2017 0000 4502 1124 3815

[b]Rz: Od przyjazdu Belnowskiego na Haiti w 1803 r. zaczyna się historia pani rodziny.[/b]

Geri Benoit-Belnowski: Belnowski to nazwisko panieńskie mojej matki. Przetrwało w naszej rodzinie w wersji francuskiej – Belneau. Tak było łatwiej je wymawiać. Do tej pory nie udało mi się znaleźć na Haiti żadnych dokumentów czy chociaż szczątków informacji na temat Belnowskiego. Szukam jego śladów w Warszawie.

[b]

Mieszkańcy Cazale i innych wiosek, w których osiedlili się polscy legioniści, pomimo że mają jaśniejszy kolor skóry niż pozostali mieszkańcy Haiti, nie mówią po polsku i od 200 lat nie mają w zasadzie żadnej styczności z Polską. A jednak wydaje się, że polska tradycja do dziś, zwłaszcza w Cazale, jest silna.[/b]

Nasza kultura w dużej mierze opiera się na ustnych przekazach. Polskie dziedzictwo wciąż żyje w opowieściach przekazywanych z pokolenia na pokolenie.

[b]Jako pierwsza mieszkanka Cazale zaczęła też pani spisywać ślady polskiej tradycji w pracy dla Trinity College.[/b]

Nikt do tej pory tego nie robił, więc poczułam, że to mój obowiązek. Pomyślałam, że trzeba zachować choć ustne przekazy i inne ulotne, nieliczne ślady, które jeszcze zostały.

[b]Jak ten taniec…[/b]

Tak, taniec kokoda. To taniec bardzo typowy dla tych miejscowości, w których mieszkali polscy legioniści. Niestety, większość osób, które umieją tańczyć kokoda, jest już w podeszłym wieku. Dziesięć lat temu z mojej inicjatywy wprowadzono do szkoły w Cazale obowiązkową naukę kokoda. Mamy nadzieję, że w ten sposób uda nam się go zachować i nauczyć go nasze dzieci. Oprócz tańca są jeszcze skrzypce.

[b]Skrzypce na Haiti kojarzą się z Polską?[/b]

Tylko w „polskich” miejscowościach ludność nauczyła się grać na skrzypcach. Ponieważ ta umiejętność jest bardzo nietypowa dla całego Haiti, uznaliśmy, że skrzypce musiały tu przybyć razem z Polakami.

[b]A inni Haitańczycy? Jak was postrzegają?[/b]

Często, oceniając nasz sposób życia, mówili, że zachowujemy się jak Polacy. Po masakrze z 1969 r., w której zamordowano 25 mieszkańców Cazale – przeciwników reżimu, pisano, że mieszkańcy Cazale rozpoczęli rebelię dlatego, że tego można się spodziewać po Polakach i ich potrzebie walki o prawdę i wolność. Przypominano wtedy walkę Polaków o niepodległość w XIX w., kiedy Polski nie było na mapie Europy.

[b]W Cazale z 1969 r. zginęli też niektórzy pani krewni. Część pani rodziny uczestniczyła wtedy w walkach przeciwko reżimowym oddziałom milicji Tonton Macoutes.[/b]

Dokładnie pamiętam, gdzie się znajdowałam tamtego dnia. Miałam sześć lat. Tonton Macoutes zabrali moją kuzynkę do więzienia, bo nie mogli znaleźć jej ojca (Jérémie Eliazera, członka prefektury w Cazale – red.). Pamiętam, że ktoś mocno zapukał do drzwi i zaczęliśmy się bać, że nas też zabiorą. Mojego ojca nie było wtedy w domu. Wyjechał z Haiti. Mama powiedziała nam później, że był na liście osób, które miały zginąć.

[b]To wydarzenie na zawsze zmieniło życie pani rodziny.[/b]

Kiedy wiele lat później ja i mój brat zaczęliśmy aktywnie uczestniczyć w życiu publicznym – mój brat jest posłem do parlamentu – moja mama była przerażona. Walka o godność i prawa człowieka na Haiti oznacza, że możesz zginąć. Do dziś, jeżeli nie zadzwonimy do niej w wyznaczonym terminie, myśli, że coś złego się z nami stało. Ale to jedyne życie, jakie znamy. Tak byliśmy wychowani – jeżeli ktoś przychodzi zabrać twoje prawa, twoją przyzwoitość, trzeba wstać i walczyć o to, w co się wierzy.

[b]Po wyjeździe z Cazale studiowała pani we Francji, a później w Nowym Jorku w Fashion Institute of Technology. Kolekcja pani pokazywana była wówczas na wybiegach w USA i w Fashion TV.[/b]

Widziała ją pani?

[b]Tak, widziałam kolekcję Jesień 2001 inspirowaną motywami etnicznymi.[/b]

Nie chciałam zostać projektantem mody, chociaż bardzo mnie to w pewnym momencie pociągało. W Fashion Institute of Technology studiowałam na wydziale marketingu. Zainspirowana atmosferą tego miejsca pomyślałam, że chciałabym zaprojektować własną kolekcję. Choć nie jestem zawodowym projektantem mody, pragnęłam pokazać, co mogą zrobić w świecie mody Haitanki. Wydawało mi się, że wzmianki w mediach na ten temat mogą zwrócić uwagę na potencjał Haiti, być może też jako miejsca do inwestycji w przemysł odzieżowy.

[b]I kolekcja została bardzo dobrze przyjęta.[/b]

Tak. W tym czasie, razem z pięćdziesięcioma Haitankami, które uszyły ubrania do kolekcji, śledziłam codziennie Fashion TV. Te kobiety pochodziły z bardzo biednych rodzin, ale na tym właśnie polegał mój pomysł. Chciałam je wyszkolić, żeby później samodzielnie mogły robić podobne rzeczy. Za każdym razem, gdy widziały kolekcję w telewizji, były bardzo dumne. Mówiły, że nie są gorsze niż inni, których kolekcje też się tam pojawiają. Dzięki temu projektowi stworzyliśmy kilka nowych miejsc pracy na Haiti. Ale inwestycje w przemysł odzieżowy nie przyszły. Chociaż nadal do tego namawiam, teraz już we Włoszech.

[b]Powiedziała pani kiedyś, że sztuka może zmienić obraz Haiti.[/b]

André Malraux twierdził, że jesteśmy najbardziej twórczym narodem na świecie…