Umocni się pozycja pracownika

Nadchodzący rok nie powinien już przynieść tak dużych niespodzianek na rynku pracy jak 2021, gdy ekspertów HR i ekonomistów zaskoczyła siła odbicia popytu na pracowników, która w szybkim tempie zwiększyła niedobór kadr i przyspieszyła wzrost wynagrodzeń. Jak zwraca uwagę Piotr Popławski, starszy ekonomista w biurze analiz makroekonomicznych ING Banku Śląskiego, krajowa gospodarka z obecnej fali pandemii wyjdzie z niskim bezrobociem i wysokim popytem na pracę.

Pracodawcy nie mogą jednak liczyć, że w 2022 r. będzie łatwiej o pracowników, a wzrost płac przyhamuje. Wręcz przeciwnie: ich nominalny wzrost może jeszcze przyspieszyć, gdyż presję płacową wzmocni wysoka inflacja. – Rosnąca inflacja z jednej strony powoduje wzrost oczekiwań pracowników odnośnie do wynagrodzeń, z drugiej strony obniża realną wartość świadczeń wypłacanych ze środków publicznych – zwraca uwagę Monika Fedorczuk, ekspertka rynku pracy w Konfederacji Lewiatan.

Fala podwyżek płac

Ekonomiści i eksperci rynku już mówią o nakręcaniu się proinflacyjnej spirali cenowo-płacowej, której sprzyja duża konkurencja o pracowników. – Rynek pracy w 2022 r. pozostanie pod presją inflacji i wakatów – przewiduje Andrzej Kubisiak, zastępca dyrektora ds. badań i analiz Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE). Jak wyjaśnia, podwyższona inflacja i pogłębiające się napięcia na rynku, wynikające z wysokiego popytu na pracę, będą się przekładać na rosnącą rywalizację o pracowników. A to przełoży się na jeszcze silniejszą presję płacową i w konsekwencji może doprowadzić do efektów drugiej rundy – gdy koszt rosnących wynagrodzeń firmy będą sobie rekompensować podwyższaniem cen, co wywoła dalszy wzrost inflacji. Może to być widoczne szczególnie na początku 2022 roku, który wyjątkowo duża grupa firm chce zacząć od podwyżek wynagrodzeń.

W grudniowej edycji badania PIE rekordowy odsetek 30 proc. firm mówi o podwyżkach w najbliższych miesiącach, co – jak ocenia Andrzej Kubisiak – może być spowodowane sezonowością i końcówką roku, która zwykle sprzyja takim decyzjom. Jednak o ile zwiększony odsetek pracodawców, którzy w planach na pierwsze miesiące kolejnego roku mają wzrost płac, jest normalnym zjawiskiem w czasach dobrej koniunktury gospodarczej, o tyle teraz praktycznie w każdym badaniu ten odsetek jest już rekordowo duży.

Według sondażu firmy audytorsko-doradczej Grant Thornton aż 59 proc. średnich i dużych firm planuje w przyszłym roku dać pracownikom podwyżkę. To o połowę większa grupa niż przed rokiem i rekord w 13-letniej historii tego badania. Najwyższy dotychczasowy wynik odnotowany pod koniec 2018 r. był o ponad jedną czwartą niższy (42 proc.)

Rekord planów podwyżkowych odnotowano też w badaniu agencji zatrudnienia Randstad, w którym 48 proc. firm zapowiada wzrost wynagrodzeń w pierwszej połowie nowego roku. W tym przypadku jest to powtórka rekordu sprzed dwóch lat, gdy jednak plany podwyżek pokrzyżował wybuch pandemii Covid-19.

Gorąco w rekrutacji

Teraz nawet kolejna fala pandemii, z omikronem w roli głównej, nie powinna już tak mocno uderzyć w gospodarkę i w rynek pracy, który kończy 2021 rok z największą liczbą pracujących w gospodarce, rekordowym poziomem średniego wynagrodzenia i szybko rosnącą liczbą wakatów w firmach.

Problemy z zapełnieniem miejsc pracy i niedobór pracowników – wskazywany już teraz jako bariera w działalności wielu firm – staną się częścią nowej normalności w 2022 r. Wraz z rosnącą konkurencją o kandydatów do pracy, która będzie wymuszała większe podwyżki płac.

Chociaż w planach na przyszły rok większość firm planuje je co najwyżej na poziomie inflacji, która ma być jednocyfrowa, to prognozy ekonomistów mówią często o dwucyfrowym wzroście wynagrodzeń. Jest on tym bardziej realny, że – jak dowodzą badania pracodawców – w 2022 r. utrzyma się duże zapotrzebowanie na pracowników. A ci w większości branż będą mogli przebierać w ofertach pracy. Liczba ogłoszeń na portalach rekrutacyjnych pobije więc nowe rekordy.

W barometrze agencji zatrudnienia ManpowerGroup aż 43 proc. firm deklaruje, że już w I kwartale 2022 r. zwiększą całkowitą liczbę pracowników. Tych wskazań jest ponadsiedmiokrotnie więcej niż w ostatnich dwóch latach. Podobny wynik pokazała wrześniowa edycja szybkiego monitoringu przedsiębiorstw NBP; 42 proc. firm zapowiedziało tam zwiększenie zatrudnienia na przestrzeni 12 miesięcy. Jeszcze więcej, bo ponad 71 proc., badanych zadeklarowało plany podniesienia przeciętnego wynagrodzenia w tym czasie. (Część tych planów miała zostać zrealizowania w ostatnich miesiącach tego roku).

Jak przewiduje Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich (FPP), mimo niepewności w otoczeniu zewnętrznym pracodawcy nadal będą aktywni na polu rekrutacji nowych pracowników. – Ta aktywność w połączeniu z oczekiwaniami płacowymi napędzanymi przez wysoką inflację może wynieść nominalną dynamikę wynagrodzeń nawet do poziomu 10 proc. – ocenia Kozłowski. Zwraca uwagę, że istotną presję będzie też wywierał czynnik demograficzny – liczba osób w wieku produkcyjnym skurczy się w przyszłym roku o ponad 230 tys. Przyczyni się to do spadku bezrobocia, które prawdopodobnie w połowie 2022 r. osiągnie poziomy zbliżone do przedpandemicznych – przewiduje Kozłowski.