Nie wolno nagrywać głosu ukrytą kamerą

Problem dotyczy szkół, ale też miejsc publicznych, urzędów i firm. Wywołało go rozporządzenie w sprawie form i zakresu finansowego wspierania organów prowadzących w zapewnieniu bezpiecznych warunków nauki, wychowania i opieki w publicznych szkołach i placówkach (DzU z 2007 r. nr 163, poz. 1155). Przewiduje ono możliwość instalacji w szkołach kamer z opcją nagrywania dźwięku. Oko kamery może śledzić wejście do szkoły, jej korytarze, klatki i teren wokół obiektu. Monitoringu takiego nie powinno być tylko w salach lekcyjnych i łazienkach.

Czy życie szkoły może być rejestrowane kamerami? A jeśli tak, to czy wolno nagrywać dźwięk, kontrolować, co się dzieje na lekcjach, a także to, o czym w szatni lub na przerwie rozmawiają uczniowie?

– Co do zasady nie mamy prawa nikogo podsłuchiwać – mówi Elżbieta Czyż zajmująca się prawami dziecka w Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

Generalny inspektor ochrony danych osobowych Michał Serzycki uważa (patrz opinia), że w szkołach nie wolno instalować kamer, które umożliwiają rejestrowanie rozmów uczniów. Zbieranie danych, któremu uczniowi podoba się jakaś koleżanka, kto jest załamany z powodu przegranego meczu na lekcji wychowania fizycznego, nie jest do niczego szkole potrzebne.

– Nie możemy wychowywać dzieci przez ich podsłuchiwanie – zaznacza Czyż. – Podsłuchiwanie byłoby naruszeniem prawa do prywatności.

GIODO powołuje się na ustawę o ochronie danych osobowych (DzU z 2002 r. nr 101, poz. 926 ze zm.).

– Istnieje realne niebezpieczeństwo, że zainstalowane w szkołach i placówkach oświatowych urządzenia umożliwiające rejestrowanie rozmów zostaną uznane za nielegalne urządzenia podsłuchowe – ostrzega Serzycki ministra edukacji.

Zresztą dyrektor szkoły nie powinien też podsłuchiwać swoich nauczycieli. Może to skutkować odpowiedzialnością na podstawie przepisów o ochronie dóbr osobistych (art. 23 – 24 kodeksu cywilnego) i odpowiedzialnością karną. Kodeks cywilny przewiduje, że ten, czyje dobro osobiste jest zagrożone cudzym działaniem, może żądać jego zaniechania. To ten, który ingeruje w prywatność (czyli szkoła), musi wtedy udowodnić, że ma do tego prawo. Artykuł 267 § 2 kodeksu karnego przewiduje nawet karę do dwóch lat więzienia za zakładanie i posługiwanie się urządzeniem podsłuchowym. Nie ma natomiast przeszkód, aby w szkole był monitoring w formie kamer rejestrujących jedynie obraz. Rzecznikowi praw obywatelskich nie podoba się jednak, że w jednej ze szkół w Firleju (woj. lubelskie) pół tysiąca uczniów jest śledzonych podczas lekcji przez kamery.

Artykuł 51 ust. 2 konstytucji zakazuje władzom publicznym pozyskiwania, gromadzenia i udostępniania innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym.

Uzasadnieniem ingerencji w prywatność mogą być tylko: bezpieczeństwo, porządek publiczny, ochrona środowiska, zdrowie i moralność publiczna, a także prawa i wolności innych osób.

Tę zasadę potwierdzały wyroki wydane przez Trybunał Konstytucyjny.