Więcej osób pracuje, ZUS zyskuje

Więcej miejsc pracy i rosnące wynagrodzenia przekładają się nie tylko na poprawę sytuacji naszych domowych budżetów, ale także na poprawę kondycji systemu emerytalnego. Już zeszły rok Fundusz Ubezpieczeń Społecznych zakończył deficytem niższym o prawie 5 mld zł, niż planowano, a jego sytuacja pod względem pokrycia kosztów wpływami ze składek była najlepsza od dziesięciu lat.

Silny popyt na pracę

Pierwszy kwartał tego roku przyniósł kontynuację tych pozytywnych tendencji. – Wpływy ze składki wyniosły ok. 41,9 mld zł, co stanowi 26 proc. wykonania planu rocznego i wzrost o 7,5 proc. w porównaniu z I kwartałem 2016 r. – informuje „Rzeczpospolitą" Radosław Milczarski z biura prasowego ZUS. – Główna przyczyna tego wzrostu to blisko 10-proc. wzrost funduszu wynagrodzeń w sektorze przedsiębiorstw – dodaje.

Lepsze wpływy ze składek pomagają także budżetowi państwa. Ministerstwo Finansów wyliczyło, że w pierwszych trzech miesiącach tego roku dotacje do FUS były o ok. 2,8 mld zł niższe niż rok wcześniej.

Pytanie, jak długo potrwa tak dobra sytuacja na rynku pracy i jak długo będzie to pozytywnie wpływać na finanse państwa. – Patrząc z punktu widzenia popytu na pracę, na razie nie widać większych zagrożeń – zauważa ekonomista Ignacy Morawski, założyciel portalu SpotData. – Gospodarka ma się dobrze i ożywienie na rynku pracy wydaje się trwałe. Poprzednia fala spadku bezrobocia trwała cztery lata, gdyby taka sytuacja powtórzyła się i tym razem, stopa bezrobocia może się zmniejszać do końca przyszłego roku – dodaje.

– Mamy boom na rynku pracy i może on potrwać przez dwa–trzy lata – wtóruje Piotr Bujak, główny ekonomista PKO BP. – Skoro mamy trwalsze ożywienia w strefie euro, przyspiesza absorpcja środków UE i inwestycje, to trudno spodziewać się spadku popytu na pracę. A to oznacza, że wciąż będzie można mówić o pozytywnym wpływie na finanse FUS – wyjaśnia Bujak. I przypomina, że każde cykliczne ożywienie gospodarcze sprzyja finansom publicznym

Emerytura czy etat?

A jak ma się do tego obniżka wieku emerytalnego od października tego roku? ZUS podaje, że w IV kwartale tego roku dodatkowo 330 tys. osób zyska uprawnienia do emerytury. Gdyby wszyscy naraz zdecydowali się odejść z pracy, spowodowałoby to potężną wyrwę i na rynku pracy, i we wpływach ze składek.

Ministerstwo Finansów ma w tym zakresie jednak bardzo optymistyczne prognozy. Oczekuje, że nie wszyscy skorzystają z prawa do świadczeń, a tych, którzy odejdą, zastąpią nowi pracownicy. Resort szacuje więc, że w tym roku liczba pracujących, a więc i płacących składki, nie tylko się nie zmniejszy, ale nawet wzrośnie o 0,5 proc., a w 2018 r. – o 0,4 proc. (w 2016 r. wzrost wyniósł ok. 0,7 proc.)

– To bardzo ambitne założenie – ocenia Piotr Lewandowski, prezes Instytutu Badań Strukturalnych. – Popatrzmy na liczby. Resort szacuje, że w tym roku liczba pracujących zwiększy się o ok. 80 tys. w porównaniu z końcem 2016 r. Gdyby nie obniżka wieku emerytalnego, to taki wzrost byłby oczywiście możliwy, o tyle wzrosło zatrudnienie w 2016 r. Jeśli jednak z pracy zrezygnuje nagle 200–300 tys. osób, które w październiku uzyskają prawo do emerytury, to by zrekompensować ten ubytek, liczba pracujących musiałaby zwiększyć się aż o 280–380 tys. A to już byłoby bardzo trudne do osiągnięcia – wylicza Lewandowski.

Wpływy ze składki jeszcze większe

– Rzeczywiście, prognozy resortu finansów wydają się optymistyczne. Jednak nie są nierealne – dodaje Wiktor Wojciechowski, główny ekonomista Plus Banku. – Przy rosnących płacach i tak dużym popycie na pracę jak obecnie można podejrzewać, że spora część potencjalnych emerytów jednak nie skorzysta ze swoich uprawnień w chwili ich nabycia. Inaczej mówiąc, pozostaną w miejscu zatrudnienia, tym bardziej że w firmach już teraz brakuje rąk do pracy – zauważa Wojciechowski.

Bardzo optymistyczne szacunki co do wysokości wpływów ze składek ma też sam ZUS. W najnowszych prognozach zakłada, że w 2018 r. (a więc już po obniżce wieku emerytalnego) dochody z tego tytułu wyniosą ok. 176 mld zł. Jeszcze rok temu szacował, że w 2018 r. będzie to ok. 169 mld zł, a więc o 7 mld zł mniej. Taki wzrost można wyjaśnić m.in. właśnie oczekiwaną kontynuacją poprawy na rynku pracy.

Im większe wpływy, tym mniejszy też deficyt ZUS, który trzeba pokryć z budżetu państwa. Choć nie zmienia to faktu, że w efekcie obniżenia wieku emerytalnego mocno wzrosną wydatki FUS na świadczenia emerytalne.