Aby Internet był niezbędny

Około 40 proc. Polaków (15 mln) nie korzysta z Internetu, przy czym znakomita większość z tej grupy nie widzi powodu, aby miało się to zmienić. To jeden z wniosków przewijających się w raporcie Urzędu Komunikacji Elektronicznej o stanie rynku telekomunikacyjnego w Polsce w 2013 roku. Podobne statystyki prezentuje „Diagnoza Społeczna 2013". Zgodnie z nimi 30 proc. gospodarstw domowych w kraju nie kupiło dostępu do Internetu.

To m.in. dlatego operatorzy telekomunikacyjni, dla których sieć jest biznesem, starają się rozbudzać potrzebę korzystania z dostępu do tej cywilizacyjnej zdobyczy. Ich starania znajdują przy tym często poparcie urzędników państwowych, którzy wśród celów mają m.in. rozwój cyfrowych kompetencji obywateli i zapewnienie wszystkim dostępu do drożnego, szybkiego stacjonarnego Internetu 100 Mb/s w ciągu kolejnych sześciu lat. Cel ten narzuciła Komisja Europejska, spod skrzydeł której wyszedł dokument Europejska agenda cyfrowa.

Nie tylko Europa

Nie tylko jednak w UE panuje przekonanie, że to w rękach rządzących jest rozwój cyfrowych kompetencji obywateli. Badania sfinansowane przez kanadyjskie Centrum Badań Rozwoju Międzynarodowego i fundację Billa i Melindy Gates pokazują, że publiczny Internet, często zakładany również za publiczne pieniądze, jest ciągle jedynym źródłem dostępu do informacji dla milionów osób w krajach o niskich i średnich dochodach. Badacze z waszyngtońskiego Uniwersytetu Technologicznego zauważyli przy tym, że podmioty zajmujące się budową sieci coraz rzadziej angażują się w tego typu projekty, co tłumaczą rozwojem technologii. Przykład takiego podejścia w Polsce dają operatorzy komórkowi, którzy ograniczyli swoje sieci publicznych hot spotów, przekonując, że ich funkcję z powodzeniem przejęła technologia 3G i 4G, z której korzystają smartfony i tablety.

Akcją w wykluczenie

Jednak zarówno komórkowi, jak i stacjonarni operatorzy telekomunikacyjni w Polsce korzystają z różnych sposobów upowszechniania wiedzy o narzędziu, jakim jest dostęp do Internetu. Organizują i współfinansują akcje społeczne, prowadzą programy pilotażowe nowych usług, uczestniczą w wydarzeniach kulturalnych, w których sieć ma do odegrania swoją rolę (nośnika – jak w przypadku pokazów filmowych, albo łącznika – dla uczestników rozgrywek online). Kooperują też z mediami: prasą, radiem, telewizją. Łącznie naliczyliśmy kilkadziesiąt różnych inicjatyw, w które zaangażowane są telekomy oraz sieci telewizji kablowych. Budowanie e-społeczeństwa to chyba jedyny obszar, na którym nie konkurują, a przeciwnie – zdarza im się współpracować. Jakie efekty przynoszą – trudno jest na razie wyrokować.

Wśród części przedsiębiorców pokutuje przekonanie, że popyt na Internet powinno kreować państwo, wprowadzając i popularyzując korzystanie z e-urzędów, e-medycyny, e-szkolnictwa itd. itp.

Są jednak także przykłady innego podejścia. Jedną z bardziej widocznych akcji tego rodzaju, której bezpośrednim adresatem jest potencjalny użytkownik sieci, jest program Orange Polska (d. Telekomunikacja Polska).

Chodzi o tzw. Pracownie Orange, czyli projekt z pogranicza CSR (ang. Corporate Social Responsibility – społeczna odpowiedzialność firm). Orange przez ostatnie dwa lata wyremontował i wyposażył w multimedia – darmowy dostęp do Internetu, telewizory LCD, konsole do gier itp. – 50 placówek (domów kultury, świetlic, bibliotek, parafii itp.) w Polsce.

Wyszkolił też – korzystając ze wsparcia własnej fundacji – animatorów tych placówek i stworzył internetowy serwis, na którym mogą dzielić się doświadczeniami. Za pomocą tego medium między liderami placówek toczy się teraz rywalizacja przypominająca nieco zdobywanie sprawności w organizacjach harcerskich. Można tu zdobyć punkty i medale w różnych dziedzinach. Organizator postawił na ożywianie niewielkich miejscowości – maksymalnie do 20 tys. mieszkańców.

Twarzą w twarz

Pracownie Orange działają jak publiczne hot spoty z dostępem do sieci. Dzięki lokalizacji pełnią często funkcję integracyjną. Zresztą warunkiem powstania pracowni było istnienie pięcioosobowego zespołu, który z lokalną instytucją o osobowości prawnej zaproponuje lokalizację, przedstawi uzasadnienie jej utworzenia oraz plan wykorzystania. Trzeba było mieć również pomysł na ożywienie przestrzeni publicznej wokół pracowni. Akcja Orange ruszyła w 2012 r. i przewidziana została na dwa lata, w czasie których pracownie miały się usamodzielnić. Czy będzie kontynuacja – dopiero się okaże.

Akcje popularyzujące Internet i jego wykorzystanie prowadzi od lat UPC Polska. Sieć kablowa jest m.in. inicjatorem projektu Dojrzałość w Sieci, którego celem jest przekonywanie osób powyżej 50. roku życia do korzystania z Internetu. Poza tym od 2006 r. w ramach projektu Akademia e-Seniora prowadzi również własne Pracownie Internetowe, od których zaczynała organizację kursów korzystania z Internetu dla osób z pokolenia 50+. Z czasem projekt się rozrósł i dziś UPC realizuje go w kooperacji z ponad 100 partnerami w około 65 miastach w kraju. Także tam, gdzie nie ma własnej sieci. – Przeszkoliliśmy przez ten czas ponad 9 tys. osób. W skali wykluczenia cyfrowego to być może kropla w morzu, ale jesteśmy zadowoleni, tym bardziej że grono zainteresowanych jest dużo większe. Na jedno miejsce jest zawsze kilkoro chętnych – mówi Dagmara Krzesińska, kierownik ds. CSR w UPC Polska. Aby ocenić powodzenie projektu, firma prowadzi m.in. badania ankietowe wśród kursantów. Wynika z nich, że 97 proc. badanych chciałoby kontynuować naukę. Z badań jakościowych wynika zaś, że seniorzy dzięki nauce korzystania z Internetu deklarują poprawę jakości życia.

Akcje uczące, że Internet jest pożyteczny, realizuje też sieć komórkowa Plus. Należy do nich tzw. e-tornister. W Ostrowie Wielkopolskim wszystkie gimnazja używają platformy edukacyjnej, za pomocą której nauczyciele i uczniowie korzystają z podręczników, ćwiczeń oraz lektur. W projekcie wykorzystano 800 e-booków.