Problemy w ochronie zdrowia będą się jeszcze pogłębiały

Publiczne i prywatne nakłady na ochronę zdrowia rosną, rośnie też zadłużenie szpitali, a bolączką pacjentów są kolejki do lekarzy. Ochrona zdrowia jest jednym z tematów umowy koalicyjnej pomiędzy KO, Polską 2050, PSL i Lewicą, ale zapowiedzi są ogólne i stanowią bardziej postulaty niż propozycje konkretnych rozwiązań. Niektóre zaś z propozycji mogą wzajemnie się wykluczać. Eksperci nie mają jednak wątpliwości: problemy w ochronie zdrowia są jednymi z najważniejszych w Polsce, a ze względu na zmiany demograficzne w kraju będą się jeszcze pogłębiały.

Zeszły rok na przykład Narodowy Fundusz Zdrowia zamknął z ponad 7 mld zł nadwyżki ze względu na niewykonanie zaplanowanych i zakontraktowanych świadczeń, a około 4 mln pacjentów czekało w różnych kolejkach, po to by dostać się do lekarzy specjalistów, na badania specjalistyczne czy na zabiegi. Choćby to porównanie pokazuje, jak złożona jest sytuacja ochrony zdrowia w Polsce.

Stan obecny

Z planu finansowego NFZ na przyszły rok wynika, że wszystkie przychody NFZ wyniosą prawie 169 mld zł (ze składek ok. 153,3 mld zł), a na świadczenia medyczne wydanych ma być prawie 157,6 mld zł. – Nakłady ze składek rosną głównie nominalnie, a nie realnie, w sporej części wynikając z inflacji – przypomina Wojciech Wiśniewski, ekspert ochrony zdrowia, prezes zarządu Public Policy, ekspert Federacji Przedsiębiorców Polskich (FPP).

Zwraca uwagę na to, iż już teraz zauważalne są zmiany demograficzne: starzenie się społeczeństwa i zmniejszanie się pokoleń, które mogą pracować, a więc opłacać składki. – Dla systemu ochrony zdrowia oznacza to, że mniej osób będzie płaciło składki na ubezpieczenie zdrowotne, a opieka nad osobami w poważnym wieku wymagać będzie coraz więcej pieniędzy – mówi. Uważa też, że potrzebna jest debata (a po niej decyzje) na temat sposobu finansowania systemu. Przypomina, że w Czechach składka zdrowotna wynosi ponad 13 proc.

Ze sprawozdania NFZ za II kw. wynika, iż kolejki (Fundusz sprawdza liczbę osób, które czekają na poszczególne usługi zdrowotne) wciąż są spore i są problemem wielu pacjentów. Prawie pół miliona ubezpieczonych czekało na wizytę u okulisty, a niemal 89 tys. na przyjęcie na oddział otorynolaryngologiczny. Największą cierpliwość muszą mieć pacjenci endokrynologiczni: na pierwszą wizytę w poradni oczekiwali średnio 160 dni.

Zapisane propozycje

W umowie koalicyjnej zapowiedziano podniesienie nakładów na ochronę zdrowia (ale nie zapisano konkretnej wartości w odniesieniu do PKB), zniesienie limitów na leczenie przez NFZ, urealnienie wyceny świadczeń zdrowotnych, oddłużenie szpitali. Ale też unieważnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2020 r., finansowanie z budżetu państwa procedury in vitro, powszechność pomocy psychologiczno-psychiatrycznej. Jest i obietnica wprowadzenia korzystnych, czytelnych zasad naliczania składki zdrowotnej dla przedsiębiorców.

Ekspert EBI Adam Kozierkiewicz zwraca uwagę na to, iż samo zniesienie limitów nie wystarczy – potrzebne są działania zwiększające wydajność systemu. To m.in. zwiększenie liczby pracowników medycznych, ograniczenie działań administracyjnych, którymi muszą się zajmować lekarze i pielęgniarki, oraz wprowadzenie rozwiązań upowszechniających wizyty u specjalistów. – W świecie stosowane są cyfrowe systemy konwersji dzwieku i tekstu po to, by prowadzić dokumentację pacjentów oraz by lekarze nie musieli poświęcać jej tyle czasu co obecnie. Ze zmian w systemie składkowym wprowadzonym w ramach Polskiego Ładu należy wyrugować absurdy, ale nie należy obniżać składki, bo to skutkowałoby większymi dopłatami z budżetu. Ustalanie dotacji co roku zmniejszyłoby stabilność finansowania systemu – zaznacza ekspert. – Działania restrukturyzacyjno-oddłużeniowe powinny być prowadzone tam, gdzie rośnie zadłużenie wymagalne, a nie np. obrotowe czy inwestycyjne – dodaje.

Jego zdaniem warto wrócić do koncepcji szpitali w formie spółek prawa handlowego (nie komercjalizacji, a spółek celowych z przeznaczeniem dla podmiotów leczniczych). Taka formuła prawna sama w sobie wymusza większą dbałość o stabilność finansową placówek niż obecna.