Komitety audytu wciąż działają średnio

Obowiązek powoływania komitetów audytu w jednostkach zainteresowania publicznego (m.in. spółki giełdowe) obowiązuje od grudnia 2009 r., czyli już od ponad czterech lat. Z badania przeprowadzonego przez PwC wynika, że na koniec 2012 r. komitety działały w 41 proc. spółek notowanych na giełdzie w Warszawie. Najlepiej wskaźnik wyglądał w grupie największych firm – aż 95 proc. firm wchodzących w skład indeksu WIG20 miało komitet audytu. Znacznie słabiej prezentowały się mniejsze spółki. Komitety audytu działały w 59 proc. firm zaliczanych do sWIG80, a w grupie firm, które nie wchodziły w skład WIG20, mWIG40 ani sWIG80, wskaźnik ten spadał do 31 proc.

W wypadku spółek, w których nie powołano komitetów audytu, ich zadania wypełnia rada nadzorcza (prawo przewiduje taką możliwość, jeśli nadzór liczy nie więcej niż pięciu członków). Eksperci podkreślają jednak, że praktyka pozostawia tu wiele do życzenia. Realizacja zadań komitetów audytu przez rady nadzorcze znacznie odbiega bowiem od praktyk stosowanych przez najlepsze komitety. Przejawia się to chociażby w ilości czasu poświęcanego przez radę na realizację zadań komitetu, czy liczbę spotkań z biegłym rewidentem i szefem audytu wewnętrznego.

Problem w tym, że komitety audytu mają m.in. czuwać nad kompletnością i poprawnością danych zawartych w sprawozdaniach finansowych, a tym samym nad ich rzetelnością. Odpowiadają także za niezależność audytorów.

– Możemy podać przykłady spółek, które mają bardzo dobrze działające rady nadzorcze i komitety audytu, a kwestia niezależności audytora, w tym jego rotacji, jest odpowiednio zapewniona w ramach funkcjonującego ładu korporacyjnego – podkreśla Tomasz Piwowarski, dyrektor departamentu inspekcji bankowych, instytucji płatniczych i SKOK w Komisji Nadzoru Finansowego oraz członek Komisji Nadzoru Audytowego. – Jednak takich przypadków jest niestety wciąż stosunkowo mało – zaznacza.

To właśnie nie najlepsze funkcjonowanie komitetów audytu wskazywane jest przez niektórych jako uzasadnienie planowanego przez Unię Europejską wprowadzenia przymusowej rotacji firm audytorskich.

– Jako członek komitetów audytu opowiadam się za rotacją firm audytorskich. Nie potrzebuję, żeby regulator zapisywał w ustawie, co ile lat audytor ma być zmieniany. Z pewnością lepiej żyłoby mi się bez takich regulacji. W ostatnim roku dopuszczalnej współpracy może bowiem wydarzyć się coś, co utrudni wybór nowego podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań – mówi Raimondo Eggink, który jest m.in. członkiem komitetu audytu Netii.

– Mam jednak świadomość tego, że komitety audytu czy rady nadzorcze nie tylko w Polsce, ale też na całym świecie, bywają bardzo różne, by nie powiedzieć, że wywiązują się ze swoich zadań średnio. Mając to na względzie, uważam, że wkroczenie regulatora, w tym przypadku Unii Europejskiej, jest co najmniej uzasadnionym eksperymentem. Oczywiście o wszystkich szczegółach należy koniecznie rozmawiać i analizować ich efekt – dodaje.

Komitety audytu funkcjonują już od czterech lat

Obowiązek powoływania komitetów audytu wprowadziła znowelizowana w połowie 2009 r. ustawa o biegłych rewidentach. Nałożyła ona na jednostki zainteresowania publicznego (np. spółki notowane na giełdzie, banki, zakłady ubezpieczeń) obowiązek powołania komitetów audytu, które mają m.in. kontrolować przebieg sprawozdawczości i rewizji finansowej oraz czuwać nad niezależnością biegłych rewidentów i firm audytorskich.

Zadaniem przedstawicieli tego organu jest też monitorowanie skuteczności systemów kontroli wewnętrznej oraz zarządzania ryzykiem. Komitety audytu rekomendują ponadto organom nadzorczym podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych.

Obowiązek powoływania komitetów audytu mają spółki, których rady nadzorcze liczą więcej niż pięciu członków. W mniejszych funkcje te może wypełniać RN.

Jednym z najważniejszych zadań, które wypełniają komitety audytu, jest nadzór nad kompletnością i poprawnością danych prezentowanych w sprawozdaniach finansowych. W związku z tym mają one obowiązek oceny stosowanych przez daną firmę zasad rachunkowości dotyczących m.in. kluczowych transakcji.