Cukier tani. Ale i tak mało słodzimy

Ceny cukru są teraz najniższe od prawie trzech lat. W grudniu 2013 r. za kilogram trzeba było zapłacić w sklepach średnio 3,17 zł – podaje Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (IERiGŻ). Rok wcześniej cena cukru sięgała 3,93 zł.

– Niewykluczone, że spadki cen z ostatnich miesięcy pokazują, iż cukrownie zaczynają przystosowywać się już do uwolnienia rynku cukru w 2017 roku i do walki o klienta – mówi „Rz" Andrzej Gantner, dyrektor generalny Polskiej Federacji Producentów Żywności.

Jego zdaniem pomimo ostatnich obniżek ceny cukru w Unii Europejskiej są nadal daleko od rynkowych poziomów. – Firmy spożywcze liczą na to, że po zniesieniu limitów ceny spadną jeszcze o 20–30 proc. – zapowiada Gantner.

Zapotrzebowanie na cukier jest w polskich firmach coraz większe, eksport naszej żywności ma w tym duży udział. W 2013 r. zwiększył się o 11,5 proc., osiągając ok. 20 mld euro. To najwyższy wynik w historii.

Coraz mniej cukru kupują gospodarstwa domowe. IERiGŻ podaje, że w pierwszych trzech kwartałach 2013 r.  jego miesięczne spożycie wyniosło 1,17 kg na osobę. Średnia dla 2012 r. sięgnęła 1,2 kg. Jeszcze w 2000 r. w polskich domach jedna osoba zjadała średnio 1,8 kg cukru w miesiąc.

Analitycy tłumaczą, że spadające ceny są przede wszystkim efektem nadwyżki na światowym rynku. Według różnych szacunków w sezonie 2013/2014 globalna produkcja cukru przekroczy jego konsumpcję od 2 do nawet  6,4 mln ton.

– Można spodziewać się więc, że ceny cukru będą nadal spadać na świecie, a w związku z tym będzie on kosztował mniej także w Unii Europejskiej – szacuje Łukasz Chmielewski z Zespołu Monitoringu Zagranicznych Rynków Rolnych (Fammu/FAPA).

Z nadwyżką cukru boryka się Unia Europejska. Już po zakończeniu kampanii  2012/2013 nadwyżkę szacowano na 4,1 mln ton.

Podczas zakończonej niedawno kampanii 2013/2014 polskie cukrownie wyprodukowały niespełna 1,8 mln ton cukru – podaje Związek Producentów Cukru w Polsce. To wprawdzie o 4,6 proc. mniej niż w sezonie 2012/2013, ale i tak po raz kolejny przekroczyliśmy kwotę produkcyjną przyznaną nam przez Unię Europejską.  Wynosi ona ok. 1,4 mln ton.

– Kampania cukrownicza 2013/2014 była jedną z najbardziej udanych w ostatnich latach – ocenia Bogusław Mazur, rzecznik prasowy Krajowej Spółki Cukrowej, największego producenta cukru w Polsce.

Firma ta kupiła od plantatorów 4,5 mln ton buraków cukrowych, 12 proc. więcej niż rok wcześniej. Wyprodukowała z nich ponad 711 tys. ton cukru. – To rekordowy wynik – podkreśla Bogusław Mazur.

Góra cukru to  problem dla cukrowni. Dziś na rynek wspólnotowy można sprzedawać wyłącznie cukier kwotowy, mimo że zapotrzebowanie na słodkie kryształki jest większe. Dla przykładu: kwota produkcyjna Polski jest o ok. 200 tys. niższa od wagi zużywanego u nas cukru.

Cukier wyprodukowany ponad limit może trafić na cele niespożywcze lub na eksport. Ale to nie rozwiązuje problemu nadwyżki.

– Limit eksportowy dla całej Unii wynosi 1,35 mln ton i jest dwa–trzy razy mniejszy, niż wynosi nadwyżka. Ograniczone jest zapotrzebowanie na cukier w przemyśle chemicznym i paliwowym – wyjaśnia Łukasz Chmielewski.

Sposobem na rozładowanie nadwyżki jest zamiana tzw. cukru pozakwotowego na kwotowy, czyli taki, który można wykorzystać na cele spożywcze w UE. Na to musi  się zgodzić Komisja Europejska. Nie jest wykluczone, że zrobi to w marcu 2014 r.

– Skoro UE musi importować cukier, bo kwoty produkcyjne są mniejsze od konsumpcji o 3–3,5 mln ton, a jednocześnie produkcja jest wyższa od kwot, logiczne wydaje się wydanie zezwoleń na użycie własnego cukru – uważa Łukasz Chmielewski.

Przekwalifikowanie umożliwiłoby producentom i plantatorom dostosowanie się do warunków, jakie powstaną po zniesieniu kwot produkcyjnych w 2017 r.