Seksualne zwyczaje praludzi

Zaskakujące są wnioski z badania materiału genetycznego stworzeń żyjących w Jaskini Denisowa w Ałtaju na Syberii. Przeprowadził je zespół słynnego paleogenetyka Svante Pääbo z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej Maksa Plancka. Z tych analiz wynika, że nasi przodkowie i ewolucyjni kuzyni krzyżowali się między sobą. A wspólne potomstwo mieli nawet blisko spokrewnieni – prawdopodobnie dziadek z wnuczką lub przyrodnie rodzeństwo.

Tajemnice te odkrywa precyzyjnie zsekwencjonowany genom neandertalskiej kobiety żyjącej ok. 50 tys. lat temu. Fragment jej palca stopy wydobyli w 2010 roku rosyjscy badacze na Syberii. W tym samym miejscu znaleziono również późniejsze szczątki innej grupy (lub gatunku) wczesnych ludzi, których od nazwy jaskini nazwano denisowianami. To właśnie na podstawie badań genetycznych naukowcy uznali, że denisowianie to najprawdopodobniej kolejny gatunek ludzi.

Genom neandertalczyka udało się wstępnie zsekwencjonować w 2010 roku (dokonał tego właśnie Pääbo). Teraz naukowcy osiągnęli dokładność porównywalną z tą, którą można uzyskać, analizując DNA żyjących obecnie ludzi. Dokładne informacje na temat badań prowadzonych przez Svante Pääbo oraz Kaya Prüfera przynosi dzisiejsze wydanie magazynu „Nature".

Niezwykła dokładność tych informacji pozwala po raz pierwszy sprawdzić, jaki był przepływ genów między różnymi grupami – neandertalczykami, denisowianami i przodkami nas samych. Według wcześniejszej teorii ludzie współcześni nie mają nic wspólnego z neandertalczykami. Ostatni przedstawiciele tego gatunku żyli w Europie jeszcze ok. 30 tys. lat temu, wtedy na naszym kontynencie pojawili się już nasi przodkowie. Teoria ta zakłada, że dzięki przewagom technologicznym i lepszej organizacji po prostu wyparliśmy neandertalczyków.

Dokładniejsze badania DNA ujawniły jednak, że nasze gatunki mają wiele wspólnego. Neandertalczycy i Homo sapiens mieli ze sobą dzieci, a ten fakt jest wyraźnie zapisany w naszych genach. Według naukowców zawartość neandertalskiego DNA w genach ludzi poza Afryką waha się od 1,5 do 2,1 proc. Ok. 0,2 proc. informacji genetycznej ludzi żyjących w Azji kontynentalnej i Oceanii to zaś pozostałość po denisowianach. Sami denisowianie „dostali" od neandertalczyków ok. 0,5 proc. informacji genetycznej.

Co najciekawsze, niemieccy badacze odkryli, że od 2,7 do 5,8 proc. genomu mieszkańców jaskini w Ałtaju pochodzi od nieznanej dotąd innej grupy. – Ci nieznani praludzie żyli jeszcze przed rozdzieleniem się linii neandertalczyków, denisowian i ludzi współczesnych – mówi Kay Prüfer. – Niewykluczone, że tą nieznaną grupą byli przedstawiciele gatunku kopalnego znanego pod nazwą Homo erectus.

Co to oznacza? „W późnym plejstocenie Eurazja była ciekawym miejscem dla hominidów. Członkowie co najmniej czterech grup żyli, spotykali się i od czasu do czasu uprawiali seks ze sobą" – piszą w komentarzu w „Nature" Ewan Birney z Europejskiego Laboratorium Biologii Molekularnej oraz Jonathan Pritchard z Uniwersytetu Stanforda. Podkreślają też, że neandertalczycy i denisowianie odłączyli się od „ludzkiej linii" ok. 600 tys. lat temu, a sami ze sobą rozeszli się 400 tys. lat temu. Stanowili zatem zupełnie odmienne populacje. Jak widać, naszym ewolucyjnym kuzynom ta odmienność nie przeszkadzała.

Nie przeszkadzało im też bliskie pokrewieństwo. Naukowcy tłumaczą ten „chów wsobny" niewielką liczebnością grup rozrzuconych na wielkim terenie. W przypadku neandertalczyków prowadziło to do bliskich związków ciotek i siostrzeńców, rodzeństwa czy dziadków z wnuczkami.

– Wykonaliśmy szereg symulacji testujących różne scenariusze chowu wsobnego – tłumaczy Montgomery Slatkin, genetyk z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley, który pomagał w analizie DNA neandertalskiej kobiety. – Jej rodzice musieli być spokrewnieni. Na przykład było to przyrodnie rodzeństwo mające wspólną matkę, wuj i siostrzenica, dziadek i wnuczka albo babcia i wnuczek.

Zespół Pääbo i Prüfera opisał również dokładny katalog różnic między nami a neandertalczykami. – Ta lista prostych zmian w DNA, która odróżnia wszystkich żyjących dziś ludzi od naszych wymarłych krewniaków, jest stosunkowo krótka – mówi Pääbo. – Wierzę, że gdzieś tam kryje się odpowiedź na zagadkę: co umożliwiło nam nieprawdopodobną ekspansję populacji, kultury i technologii w ciągu ostatnich 100 tys. lat.

Archeologia

Pozostało 81% artykułu