Egzamin na aplikację radcowską trudny nawet dla sądu

J.W. zaskarżył do WSA decyzję Ministra Sprawiedliwości z listopada 2010 r. dotyczącą ustalenia wyniku egzaminu wstępnego na aplikację radcowską, w którym skarżący brał udział dwa miesiące wcześniej. Jak stwierdziła komisja egzaminacyjna J.W. odpowiedział prawidłowo na 99 ze 150 pytań testowych, co oznaczało uzyskanie negatywnego wyniku tego egzaminu. Zgodnie z art. 33

ustawy o radcach prawnych kandydat na aplikację musi zdobyć co najmniej 100 punktów, czyli odpowiedzieć prawidłowo na 100 pytań.

Testowanie prawnika

W odwołaniu do Ministra Sprawiedliwości J.W. wniósł o uznanie, że pytania testowe nr 2, nr 3, nr 64 i nr 68 nie spełniały wymogów określonych w art. 33

ust. 1 ustawy o radcach prawnych. Przepis ten określa, iż test składa się z zestawu pytań zawierających po trzy propozycje odpowiedzi, z których kandydat ma prawo wybrać tylko jedną. I tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa. Zdaniem J.W. zakwestionowane pytania i odpowiedzi do nich zostały sformułowane w sposób niejednoznaczny.

Minister nie zgodził się z tym. Szczegółowo odniósł się do zarzutów niedoszłego aplikanta wskazując na podstawę prawną swojego stanowiska i odnosząc się do poglądów doktryny oraz judykatury.

WSA: zbyt ogólne pytania

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (syg. akt VI SA/Wa 220/11) uchylił decyzję ministra i nakazał mu raz jeszcze rozpatrzyć odwołanie niedoszłego aplikanta. Zasadnicze wątpliwości WSA wzbudziła kwestia odpowiedzi na pytanie nr 68, które brzmiało: "Zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego, w sprawach przeciwko Skarbowi Państwa, zasądzając roszczenie uznane przez pozwanego:

A. sąd z urzędu nada wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności,

B. sąd nada wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności na wniosek powoda za zabezpieczeniem,

C. sąd nie nada wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności".

Zdaniem WSA, wbrew twierdzeniom ministra, z treści pytania nie wynika jednoznacznie, że prawidłowa jest wyłącznie odpowiedź "C". O ile bowiem z art. 335 § 2 kodeksu postępowania cywilnego wynika niedopuszczalność nadawania rygoru natychmiastowej wykonalności - nawet za zabezpieczeniem - w sprawach przeciwko Skarbowi Państwa, co jest wyrazem zasady, że Skarb Państwa jest dłużnikiem "pewnym", o tyle niedopuszczalność nadania rygoru natychmiastowej wykonalności przeciwko Skarbowi Państwa nie dotyczy wyroku zasądzającego należność pracownika w postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu prawa pracy w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika, o czym stanowi powołany przez skarżącego art. 477

§ 1 k.p.c. Oznacza to, że w sprawach z zakresu prawa pracy wyłączenie zastosowania art. 335 § 2 k.p.c. powoduje, iż dopuszczalne jest nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności także w stosunku do pracodawców będących jednostkami organizacyjnymi Skarbu Państwa.

Sąd I instancji zgodził się więc ze skarżącym, że przy tak ogólnie sformułowanym pytaniu testowym nr 68 nie było możliwe udzielenie jednej prawidłowej odpowiedzi bez poczynienia dodatkowego założenia, że chodzi o sytuację dotyczącą postępowania ogólnego, a więc sytuacji wskazanej w art. 335 § 2 k.p.c. W spornym pytaniu należało to zatem doprecyzować, bo brak takiej informacji powoduje zastosowanie wszystkich przepisów zakreślonych zakresem pytania, a więc przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Ponieważ takiego zastrzeżenia zabrakło, WSA uznał, że pytanie nie spełnia wymogów ustawy o radcach prawnych.

Punkt dla skarżącego

Ponieważ do uzyskania pozytywnego wyniku z egzaminu wstępnego na aplikację radcowską skarżącemu J.W. brakowało wyłącznie jednego punktu, WSA stwierdził, że z powodu naruszenia w zakresie oceny prawidłowości co najmniej pytania testowego nr 68, zachodziła podstawa do uchylenia zaskarżonej decyzji.

Już na marginesie sąd zwrócił uwagę, że uzasadnione wątpliwości może też budzić pytanie testowe nr 64, które brzmiało: "Zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego, jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa została już prawomocnie osądzona, sąd:

A. oddali powództwo,

B. umorzy postępowanie,

C. odrzuci pozew".

Zdaniem WSA rozważenia wymaga, czy pytane to nie jest sformułowane zbyt ogólnie, gdyż jego autor - nie precyzując etapu postępowania, na jakim wystąpiła przesłanka powodująca odrzucenie pozwu i niedopuszczalność postępowania zgodnie z art. 199 k.p.c. – dopuszcza teoretycznie możliwość, że zgodnie z obowiązującym prawem poprawna byłaby nie tylko odpowiedź „C" (zgodna z kluczem odpowiedzi), ale także odpowiedź "B".

Minister Sprawiedliwości wniósł skargę kasacyjną i zażądał uchylenia wyroku WSA w całości.

NSA: nie ma mowy o niejednoznaczności

W wyroku z 19 marca 2013 (II GSK 2413/11 ) Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok i oddalił skargę J.W. Zdaniem NSA sąd I instancji błędnie ocenił poprawność sformułowania pytania nr 68 testu egzaminacyjnego, gdyż założył, że za zobowiązania pracodawcy – jednostki organizacyjnej Skarbu Państwa odpowiada bezpośrednio Skarb Państwa.

- Pogląd WSA nie uwzględnia pojęcia pracodawcy sformułowanego na gruncie prawa pracy (art. 3 Kodeksu pracy) i konsekwencji z tego wynikających. Przede wszystkim trzeba pokreślić, że w sferze stosunków pracy i szerzej – stosunków z zakresu prawa pracy pracodawca występuje w relacji z pracownikami jako samodzielny podmiot prawny, nawet jeżeli jest jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowość prawnej (np. jednostką organizacyjną Skarbu Państwa). Konsekwencją tej jego samodzielności podmiotowej względem pracownika jest przypisanie bezpośrednio każdemu pracodawcy w rozumieniu art. 3 Kodeksu pracy, uprawnień i obowiązków wobec pracownika, w tym obowiązków o charakterze majątkowym (np. wypłaty wynagrodzenia albo odszkodowania). Nie ulega zatem wątpliwości, że w sprawie o należności pracownika od pracodawcy będącego jednostką organizacyjną Skarbu Państwa stroną pozwaną jest pracodawca, a nie Skarb Państwa. Nie ma więc podstaw do potraktowania takiego przypadku jako wyjątku od reguły określonej w art. 335 § 2 k.p.c. – uzasadnił NSA.

Nie dopatrzył się natomiast naruszenia prawa materialnego przez sąd I instancji w tej części orzeczenia, która dotyczyła pytania nr 64 testu egzaminacyjnego. Zdaniem NSA sąd I instancji nie przesądził, czy to pytanie jest jednoznacznie nieprawidłowe. Stwierdził jedynie, że w orzecznictwie tego sądu pojawiły się wątpliwości co do tego pytania. Takie stanowisko sądu I instancji mogłoby być przedmiotem kontroli NSA tylko wtedy, gdyby minister zgłosił zarzuty o charakterze procesowym.