Wykluczenie wykonawcy z przetargu - za jakie przestępstwa skarbowe

Przed wykluczeniem wykonawcy z powodu skazania za przestępstwo skarbowe należy zweryfikować czy czyn zabroniony jest faktycznie przestępstwem skarbowym i czy wykonawca może być w ogóle uznany za osobę skazaną.

Publikacja: 09.07.2019 06:50

Wykluczenie wykonawcy z przetargu - za jakie przestępstwa skarbowe

Foto: Fotorzepa, Rafał Guz

W wyroku z 22 stycznia 2019 r. (KIO 30/19) Krajowa Izba Odwoławcza rozpoznawała sprawę wykluczenia wykonawcy z postępowania w związku z prawomocnym skazaniem – w ocenie zamawiającego – wykonawcy za przestępstwo skarbowe. Specyfikacja istotnych warunków zamówienia zawierała obligatoryjną przesłankę wykluczenia określoną w art. 24 ust. 1 pkt 13 lit c) ustawy z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych („pzp"), która stanowi, że z postępowania o udzielenie zamówienia wyklucza się wykonawcę będącego osobą fizyczną, którego prawomocnie skazano za przestępstwo skarbowe.

Czytaj także: Kiedy zamawiający wykluczy wykonawcę z postępowania

Wykonawca z prawomocnym wyrokiem

Zamawiający, po zbadaniu wszystkich złożonych w postępowaniu ofert, wybrał ofertę odwołującego jako najkorzystniejszą. Konkurencyjny uczestnik postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, poinformował zamawiającego o niezgodności z przepisami prawa podjętej przez niego czynności wyboru oferty odwołującego. Zdaniem tego wykonawcy, zwycięska firma powinna zostać wykluczona z postępowania z uwagi na fakt, że prezes zarządu został skazany prawomocnym wyrokiem przez sąd rejonowy za przestępstwo skarbowe stypizowane w art. 79 pkt 4 ustawy o rachunkowości.

W ocenie konkurenta odwołującego, czyny wskazane w art. 79 ustawy o rachunkowości są przestępstwami, a nie wykroczeniami, zatem podlegają regulacjom kodeksu karnego, a nie kodeksu wykroczeń i tym samym wypełniają obligatoryjną przesłankę wykluczenia wykonawcy z postępowania. Co więcej, oferent wskazał, że nie upłynęło jeszcze 5 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku potwierdzającego zaistnienie jednej z podstaw wykluczenia, zatem zamawiający jest zobligowany do wykluczenia odwołującego z postępowania. Na dowód swoich twierdzeń przedstawił kopię informacji z Krajowego Rejestru Karnego z 2016 roku, z której wynikało, że odwołujący został skazany za czyn, o którym mowa w art. 79 pkt 4 ustawy o rachunkowości w zw. z art. 33 § 1 i 3 kodeksu karnego oraz art. 85 § 1 i 2 kodeksu karnego, a także że w 2016 w roku wykonano karę grzywny.

Oświadczenie sprzeczne z KRK?

Zamawiający przed wykluczeniem odwołującego wezwał go do złożenia wyjaśnień w powyższym zakresie. Odwołujący, wyjaśniając, wskazał, że informacje osobowe wynikające z dostarczonego dokumentu z Krajowego Rejestru Karnego datowanego na 2016 rok dotyczą wyroku za nieterminowe złożenie sprawozdań finansowych przez wykonawcę (firmę) i nie dotyczy jego osoby, lecz jego osoby jako prezesa firmy. Ponadto, wykonawca potwierdził, że grzywna została zapłacona, a obecnie wykonawca nie posiada żadnych zaległości finansowych. Wykonawca również potwierdził, że złożone przez niego oświadczenie o braku podstaw do wykluczenia wraz z ofertą jest w pełni zasadne.

Zamawiający, pomimo złożonych wyjaśnień wykluczył wykonawcę uznając, złożone przez niego oświadczenie o braku podstaw do wykluczenia stoi w sprzeczności z informacją z Krajowego Rejestru Karnego, jaką pozyskał zamawiający, a która to informacja wskazuje na popełnienie przez Pana K.O. przestępstwa skarbowego z art. 79 pkt 4 ustawy o rachunkowości.

Ponadto zmawiający wskazał, że wyjaśnienia opierają się jedynie na oświadczeniu, że wyrok sądu nie dotyczył jego osoby, lecz jego osoby jako prezesa spółki. Zdaniem zamawiającego złożone wyjaśnienia nie negują obowiązku wykluczenia, z uwagi na fakt, iż przeszkoda określona w art. 24 ust. 1 pkt 13 lit. c) pzp dotyczy osoby fizycznej, niezależnie od tego jaką pełni funkcję i niezależnie od tego za działalność jakiego podmiotu nastąpiła karalność za czyn stanowiący przestępstwo skarbowe. Co więcej, odwołujący w wyjaśnieniach nie przedstawił żadnych dowodów na skrócenie terminu przedawnienia przestępstwa skarbowego. Działanie podjęte przez wykonawcę, polegające na złożeniu wraz z ofertą oświadczenia potwierdzającego brak podstaw do wykluczenia – zdaniem zamawiającego – wprowadziło go w błąd i mogło mieć istotny wpływ na jego decyzję, w szczególności dotyczącej wyboru jego oferty jako najkorzystniejszej.

Niedopuszczalna rozszerzająca interpretacja Prawa zamówień publicznych przewiduje obligatoryjną przesłankę wykluczenia w stosunku do wykonawcy będącego osobą fizyczną, którego prawomocnie skazano za przestępstwo skarbowe (jeżeli nie upłynęło 5 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku).

Izba zwróciła szczególną uwagę na art. 53 § 1 zdanie drugie kodeksu karnego skarbowego („kks"), który wskazuje, że określenie czynu zabronionego jako przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego może nastąpić tylko w niniejszym kodeksie. Jest to wyraźne wskazanie, że przestępstwami skarbowymi są tylko i wyłącznie czyny zabronione określone w kks. Zdaniem Izby, jakakolwiek rozszerzająca interpretacja definicji przestępstwa skarbowego jest niedopuszczalna, a do przestępstw skarbowych nie mogą być zaliczane czyny zabronione określone w innych aktach prawnych – w tym przypadku chodzi o czyn, o którym mowa w art. 79 pkt 4 ustawy o rachunkowości.

W ocenie Izby, zamawiający niezasadnie wykluczył odwołującego z postępowania na podstawnie art. 24 ust. 1 pkt 13 c) pzp, ponieważ odwołujący został skazany z czyn określony w ustawie o rachunkowości, zatem nie można go uznać za skazanego za przestępstwo skarbowe, gdyż przestępstwami skarbowymi są czyny zabronione określone w kks, a nie w innych aktach prawnych.

Na marginesie, Izba odniosła do informacji krk przekazanej zamawiającemu przez konkurenta odwołującego, z której wyraźnie wynika, że kara grzywny, na którą został skazany odwołujący, została przez niego wykonana we wrześniu 2016 r. Zgodnie z art. 107 § 4a kodeksu karnego w razie skazania na grzywnę zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od daty wykonania kary – w niniejszym postępowaniu zatarcie nastąpiło we wrześniu 2017. Co więcej, niniejsze postępowanie zostało wszczęte w grudniu 2018 roku, dlatego też – w ocenie Izby – niezależnie od faktu, że czyn, którego dopuścił się odwołujący nie jest przestępstwem skarbowym, dodatkowo należy uznać, że w dniu składania ofert i później odwołujący nie może być uznany za osobę „skazaną" ponieważ jego skazanie uległo zatarciu z mocy prawa.

Sygnatura akt: KIO 30/19

Art. 53 kodeksu karnego skarbowego

§ 1 Czyn zabroniony jest to zachowanie o znamionach określonych w kodeksie, chociażby nie stanowiło ono przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Określenie czynu zabronionego jako przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego może nastąpić tylko w niniejszym kodeksie. § 2 Przestępstwo skarbowe jest to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności. ?

Art. 79 pkt 4 ustawy o rachunkowości

Kto wbrew przepisom ustawy: nie składa sprawozdania finansowego, skonsolidowanego sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności, sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, skonsolidowanego sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej we właściwym rejestrze sądowym, – podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. ?

Agnieszka Gilowska radca prawny w Zespole Zamówień Publicznych Kancelarii Dentons

Z omawianego wyroku wynikają dwie istotne wskazówki dla zamawiających weryfikujących oferty pod kątem wykluczenia z przesłanki określonej w art. 24 ust. 1 pkt 13 c) Prawa zamówień publicznych. Po pierwsze, nie każde skazanie ujawnione w informacji z Krajowego Rejestru Karnego oznacza automatyczne wykluczenie z postępowania. Należy zbadać, czy zabroniony czyn wskazany w informacji z Krajowego Rejestru Karnego faktycznie stanowi przestępstwo skarbowe w myśl kodeksu karnego skarbowego, ponieważ tylko czyny zabronione określone w tym kodeksie (a nie w innych aktach) są przestępstwami skarbowymi. Po drugie, należy zweryfikować czy wykonawca w ogóle może być uznany za „skazanego". Jak wynika ze stanu faktycznego omawianego wyroku zamawiający bazował na informacji z KRK wystawionej w grudniu 2016 roku. Zatarcie skazania odwołującego miało miejsce we wrześniu 2017 roku, a przedmiotowe postępowanie zostało wszczęte dopiero w grudniu 2018 r. Wynika zatem, że zamawiający nie mógł opierać swojej decyzji o wykluczeniu na dokumencie KRK wydanym około 2 lata przed wszczęciem postępowania. Należy również pamiętać, że zgodnie z rozporządzeniem ministra rozwoju z 26 lipca 2016 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy w postępowaniu o udzielenie zamówienia, zamawiający może żądać informacji z KRK wystawionej nie wcześniej niż sześć miesięcy przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Zatem decyzja zamawiającego o wykluczeniu na podstawie przesłanki określonej w art. 24 ust. 1 pkt 13c) pzp powinna opierać się na aktualnej informacji z KRK wystawionej w ramach czasowych przewidzianych przepisami ww. rozporządzenia.

Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP