Wojewoda mazowiecki odmówił stwierdzenia nabycia z mocy prawa przez gminę własności nieruchomości. Tłumaczył to tym, że nie została spełniona jedna z przesłanek określonych w art. 13 ustawy z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Chodzi o to, że na dzień 30 czerwca 2000 r. nie były one położone na obszarze przeznaczonym w planie zagospodarowania przestrzennego na cele gospodarki rolnej.

Prezydent miasta odwołał się do ministra rolnictwa i rozwoju wsi, a ten utrzymał w mocy decyzję wojewody mazowieckiego. Wówczas prezydent złożył skargę na tę decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

WSA uznał skargę za częściowo uzasadnioną. Zdaniem sądu zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia tej sprawy ma ustalenie, czy nieruchomość spełnia warunki ze wspomnianego art. 13 ust. 2 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Przepis ten mówi, że nieruchomości rolne nieprzekazane do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa ostatecznymi decyzjami stają się z mocy prawa własnością gmin, na których są położone. Przy czym nieruchomością rolną w rozumieniu tej ustawy są nieruchomości zdefiniowane w przepisach kodeksu cywilnego i położone na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele gospodarki rolnej. Tylko więc nieruchomości spełniające te warunki podlegają komunalizacji z mocy prawa na podstawie art. 13.

Sąd wskazał, że według miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obowiązującego 1 lipca 2000 r. jedna ze spornych działek była położona na obszarze przeznaczonym pod osiedle mieszkaniowe, a więc w stosunku do niej nie została spełniona jedna z przesłanek wymienionych w art. 13 ust. 2 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, tj. nie przeszła ona z dniem 1 lipca 2000 r. z mocy prawa na rzecz miasta.

Sąd stwierdził też, że w wypadku kolejnej działki nie jest to już takie oczywiste. Z planu wynika bowiem, że jej część jest położona na terenie rolnym. Z tych powodów wojewoda oraz minister niesłusznie uznali, że w całości nie przeszła ona z mocy prawa na własność gminy. Trzeba jednak dokonać podziału nieruchomości.

Skargę kasacyjną od tego wyroku wniósł minister rolnictwa i rozwoju wsi. Według niego przepisy ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa nie mogą stanowić podstawy prawnej do podziału nieruchomości z mocy prawa. Jego zdaniem wspomniany art. 13 dotyczy wyłącznie całych nieruchomości.

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skarga nie ma usprawiedliwionych podstaw. Ustawa nie uzależnia bowiem nabycia od powierzchni tej nieruchomości ani jej wyodrębnienia ewidencyjnego. Zastosowanie art. 13 ust. 2 ustawy nie zostało zatem ograniczone do nieruchomości stanowiących w całości nieruchomości rolne. Zdaniem NSA wbrew twierdzeniom organu przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami dopuszczają możliwość podziału nieruchomości rolnej na działki o powierzchni mniejszej niż 0,3 ha (art. 93 ust. 2a), m.in. w celu powiększenia nieruchomości sąsiedniej, regulacji granic. Zakaz podziału działek rolnych na mniejsze niż 0,3 ha nie odnosi się też do przypadków określonych w art. 95 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21 stycznia 2016 r., sygn. akt II OSK 1172/14

—Renata Krupa-Dąbrowska

Co mówią przepisy

Ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa

Art.  13.

1. Przejęcie przez Agencję praw i obowiązków wynikających z wykonania prawa własności w stosunku do mienia, o którym mowa w art. 1 i 2, nastąpi nie później niż do 30 czerwca 2000 r.

2. Nieruchomości rolne nieprzekazane do zasobu ostatecznymi decyzjami, o których mowa w art. 16 ust. 3, lub nieprzekazane Agencji ostatecznymi decyzjami, o których mowa w art. 17 ust. 1 20, w terminie określonym w ust. 1, stają się z mocy prawa własnością gmin, na terenie których są położone.

3. Gminy przejmują nieruchomości wraz z zobowiązaniami wobec osób trzecich.

4. Nabycie nieruchomości, o których mowa w ust. 2, stwierdza wojewoda w drodze decyzji.

Definicja nieruchomości rolnej

Nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.

Art. 461 kodeksu cywilnego