Jakie to metody?

Kiedy rozmowy utkną w miejscu, należy je chwilowo zakończyć, dać sobie kilka godzin na przemyślenie sprawy. Można też spotkać się w innym formacie, w innym miejscu, wrócić do rozmów jeszcze raz. Między Trumpem a Kimem mieliśmy nieco pochopny styl, który nie przystoi zawodowym dyplomatom przy negocjacjach. Kim miał do wyboru chleb albo rakiety. Natomiast Trump dążył do osobistego sukcesu, by przejść do historii jako ten wielki rozjemca. Ale porywczość i arogancja wzięły górę nad racjonalnością. Świat oczekiwał jednak dokończenia szczytu i ogłoszenia końcowego dokumentu, którego podpisanie było z resztą zaplanowane.

Czy odsłania się przed nami nowe oblicze dyplomacji?

Trump odwrócił proces negocjacyjny do góry nogami. Byliśmy świadkami surrealistycznego spektaklu, który wymykał się z zasad negocjacji stosowanych w klasycznej dyplomacji. Była to typowa dla Trumpa improwizacja, w której wiele zaryzykował. Usiadł przy jednym stole z dyktatorem, którego kraj jest właściwie jednym wielkim obozem koncentracyjnym. Na tym polega też niekonwencjonalność Trumpa, ale na razie to wszystko kończy się fiaskiem.

Czy jest jeszcze szansa, że w przyszłości dojdzie do kolejnego szczytu?

Teraz każdy ma czas na wyciągnięcie wniosków. Paradoksalnie może to ostre spięcie oczyści atmosferę i ułatwi dalsze rozmowy na niższym szczeblu i powolne rozwiązanie kwestii spornych. Najbliższy szczyt, jeśli w ogóle do niego dojdzie, odbędzie się nie szybciej niż za rok. Na razie wszyscy muszą ochłonąć.