Decyzja przesłana stronie została odebrana przez jej współlokatora, z którym strona wynajmowała mieszkanie, ale z którym nie łączyły jej żadne bliższe więzi. Współlokator nie przekazał decyzji stronie. Strona dowiedziała się o decyzji dopiero później, podczas wizyty w urzędzie. Czy w takim przypadku można przyjąć, że odebranie decyzji przez współlokatora nie wywołało dla strony skutków prawnych?
Tak. W art. 43 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) przyjęto, że – w razie nieobecności adresata – pismo doręcza się, za pokwitowaniem, dorosłemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu, jeżeli te osoby podjęły się oddania pisma adresatowi. O doręczeniu pisma sąsiadowi lub dozorcy należy zawiadomić adresata, umieszczając zawiadomienie w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy to nie jest możliwe, w drzwiach mieszkania. Jest to tzw. doręczenie zastępcze. Odebranie przesyłki przez dorosłego domownika uważa się za skuteczne doręczenie przesyłki samemu adresatowi (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 1 marca 2018 r., sygn. II SA/Po 1122/17, LEX nr 2472250). Nie każda osoba przebywająca w mieszkaniu adresata pisma może być jednak uznana za jego domownika.
W postanowieniu Sądu Najwyższego z 13 listopada 1996 r. (sygn. III RN 27/96, OSNP 1997/11/187) przyjęto, że status „domowników" adresata pisma (art. 43 k.p.a.) mają zamieszkujący z nim w jednym mieszkaniu lub domu jego dorośli krewni i powinowaci, niezależnie od tego, czy równocześnie prowadzą z nim wspólne gospodarstwo domowe. Natomiast osoby obce adresatowi nie są jego domownikami – nawet, gdy mieszkają w tym samym mieszkaniu (np. jako lokatorzy lub sublokatorzy), chyba że zostały przez adresata włączone do wspólnoty domowej i prowadzą z nim (jego rodziną) wspólne gospodarstwo.
Jeżeli warunek prowadzenia wspólnego gospodarstwa nie jest spełniony, takie osoby powinny być traktowane jako sąsiedzi adresata. Powoduje to, że o fakcie doręczenia im przesyłki przeznaczonej dla adresata należy poinformować adresata przez umieszczenie odpowiedniego zawiadomienia na drzwiach jego mieszkania bądź izby w jego mieszkaniu. Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 15 lipca 2014 r. (sygn. I GSK 58/13, PP 2014/11/49) wystarczające dla uznania danej osoby za domownika jest zatem, aby:
- osoba odbierająca pismo zamieszkiwała z adresatem, prowadząc z nim wspólne gospodarstwo domowe bądź
