W sprawie, w której wynikło zagadnienie wstępne wymagające rozstrzygnięcia przez sąd, strona zwróciła się do organu o niezawieszanie postępowania i załatwienie sprawy, z uwagi na możliwość poniesienia przez nią szkody. Czy wystarczy to do rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez organ prowadzący postępowanie?

Nie.

Zgodnie z art. 97 § 1 pkt 4 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) organ prowadzący postępowanie zawiesza je m.in. w sytuacji, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.

Czytaj także: Kiedy organ musi zawiesić postępowanie administracyjne

Przyjmuje się, że przez zagadnienie wstępne należy rozumieć zagadnienie prawne o charakterze materialnym, które wyłoniło się w toku postępowania w sprawie administracyjnej i do którego rozstrzygnięcia nie jest właściwy organ prowadzący postępowanie, a rozstrzygnięcie tego zagadnienia jest koniecznym warunkiem wydania decyzji (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 11 stycznia 2019 r., sygn. VII SA/Wa 1073/18, LEX nr 2622911).

W myśl art. 100 § 1 k.p.a. organ, który zawiesił postępowanie z uwagi na zagadnienie wstępne, powinien równocześnie wystąpić do właściwego organu lub sądu o rozstrzygnięcie tego zagadnienia albo wezwać stronę do wystąpienia o to w oznaczonym terminie, chyba że strona wykaże, że już zwróciła się w tej sprawie do właściwego organu lub sądu. Jeżeli jednak zawieszenie postępowania z powodu zagadnienia wstępnego mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważną szkodę dla interesu społecznego, organ prowadzący postępowanie nie zawiesza postępowania, lecz załatwia sprawę, rozstrzygając zagadnienie wstępne we własnym zakresie (art. 100 § 2 k.p.a.). Rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego we własnym zakresie i załatwienie sprawy przez organ następuje także w sytuacji, gdy organ zawiesił postępowanie, ale strona – mimo wezwania organu – nie wystąpiła o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego albo gdy zawieszenie postępowania mogłoby spowodować niepowetowaną szkodę dla strony. W tym ostatnim przypadku organ nie zawiesza postępowania, ale może uzależnić załatwienie sprawy od złożenia przez stronę stosownego zabezpieczenia (art. 100 § 3 k.p.a.).

W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 15 lipca 2008 r. (sygn. II OSK 867/07, LEX nr 483215) zwrócono uwagę, że do tego, aby organ mógł sam rozstrzygnąć zagadnienie wstępne, nie wystarczy możliwość powstania jakiejkolwiek szkody dla strony. Szkoda musi być „niepowetowana", czyli taka, której nie da się odrobić, wynagrodzić, nieodwracalna. W wyroku tym podkreślono, że taki tryb rozpoznawania zagadnień wstępnych ma nadzwyczajny charakter i stosuje się go tylko w skrajnych przypadkach. Należy także zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 102 k.p.a. w czasie zawieszenia postępowania organ będzie mógł podejmować czynności niezbędne w celu zapobieżenia niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnym szkodom dla interesu społecznego. Chodzi tu o zapobieżenie niebezpieczeństwu, które powstało na skutek zawieszenia postępowania i związanej z tym niemożności podejmowania czynności proceduralnych mających na celu rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej (por. wyrok NSA z 10 stycznia 2019 r., sygn. II OSK 2893/18, LEX nr 2617617).

Autorka jest radcą prawnym

podstawa prawna:art. 97 § 1 pkt 4, art. 100, art. 102, art. 145 § 1 pkt 7 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 2096 ze zm.)