Sejm pracuje nad projektem ustawy odsuwającej o pół roku planowaną od początku 2016 r. reformę administracji skarbowej. Posłowie PiS, którzy złożyli projekt, motywują to słabym przygotowaniem administracji skarbowej do nowych zadań. Miały one polegać np. na bezpłatnym doradztwie dla małych firm rozpoczynających działalność, centralizacji wydawania interpretacji podatkowych oraz stworzenie urzędu dla największych firm.
Odsunięcie reformy może mieć jeszcze jedną przyczynę, związaną z kadrami. Nowa ustawa utrudnia ministrowi finansów umieszczanie „swoich" ludzi na kierowniczych stanowiskach. Na przykład w naborze na dyrektora izby skarbowej i naczelnika urzędu skarbowego teraz obowiązuje wymóg czteroletniego stażu prac w administracji. Nowa ustawa przewiduje, że ma to być pięcioletnia praca nie w dowolnym urzędzie, ale w skarbówce, i to przez trzy lata na stanowisku kierowniczym.
– To zasadnicza zmiana wymogów stawianych kandydatom na takie stanowiska – ocenia dr Krzysztof Teszner z Katedry Prawa Administracyjnego Uniwersytetu w Białymstoku. Zaznacza on jednak, że pojawi się jeszcze jedno kryterium, już uznaniowe: nieposzlakowana opinia kandydata.
Urzędy dla swoich
– Odsunięcie ustawy ma dać czas ludziom nowej ekipy na przygotowanie do tych wymogów – ocenia radca prawny Mirosław Pampuch, poseł Nowoczesnej.
Z takim scenariuszem kadrowym zdaje się współgrać czystka w izbach skarbowych. W ostatnich tygodniach minister Paweł Szałamacha odwołał dziewięciu spośród 16 urzędujących dyrektorów tych izb. Gdyby 1 stycznia weszły w życie nowe przepisy, obsada takich stanowisk, choćby osobami tylko pełniącymi obowiązki, byłaby trudniejsza. Nowa ustawa przewidywałaby, że do czasu powołania na stanowisko dyrektora izby skarbowej jego obowiązki może pełnić wyłącznie jego zastępca. I to maksymalnie przez pół roku, z możliwością przedłużenia tego okresu tylko raz, najwyżej o sześć miesięcy.
Jednak za czasów rządów PO–PSL też unikano naborów w trybie konkursowym. Przed ostatnimi wyborami parlamentarnymi na 400 urzędów skarbowych aż w 67 naczelnikami byli pełniący obowiązki, a więc osoby, które nie zostały wybrane w drodze konkursów. Ogłoszono wtedy hurtowo nabór aż na 62 stanowiska naczelnika.
Nie przekreślać reformy
Na odsunięciu reformy mogą stracić podatnicy. Choć sygnały o nieprzygotowaniu fiskusa wysyłają nie tylko posłowie PiS, ale też m.in. doradcy podatkowi, to jednak dotychczas administracja wykonała sporo pracy, by wdrożyć nowe rozwiązania. Od września w 50 urzędach w całym kraju działały pilotażowo tzw. centra obsługi podatnika, pracę zaczęli też asystenci małych firm. W wielu miastach zorganizowano również spotkania informacyjne dla największych firm, które miałyby podlegać nowemu urzędowi dla dużych podatników.
– Mam nadzieję, że odsunięcie w czasie tej reformy ma na celu jedynie zweryfikowanie gotowości administracji do nowych zadań, a nie przekreślenie tego, co dotychczas przygotowano – ocenia Agnieszka Tałasiewicz, doradca podatkowy i partner w EY. Jej zdaniem takie pomysły, jak pomoc dla małych podatników czy urząd dla największych firm, były krokiem w dobrą stronę. Zwraca ona jednak uwagę, że zarówno poprawę jakości obsługi podatnika, jak i sprawność poboru podatków można osiągnąć przede wszystkim podnoszeniem kompetencji urzędników oraz poprawą analizy ryzyka w typowaniu podatników do kontroli. – Zmiany ustawowe też są istotne, ale nie w takim stopniu jak te właśnie działania faktyczne – uważa ekspertka.
Kto już jest na urzędzie, to zostanie
Uchwalona 10 lipca 2015 r. ustawa o administracji podatkowej przewiduje (art. 36):
? p.o. dyrektora izby skarbowej lub naczelnika urzędu skarbowego może zostać tylko osoba będąca zastępcą dyrektora/naczelnika;
? taką funkcję można pełnić tylko przez sześć miesięcy (przedłużenie na maksymalnie kolejne sześć miesięcy);
Obowiązująca ustawa o urzędach i izbach skarbowych nie ogranicza powołań na stanowisko pełniącego obowiązki dyrektora izby skarbowej lub naczelnika urzędu skarbowego do ich zastępców.