Coroczne oświadczenia majątkowe składane są w dwóch terminach – do 30 kwietnia robią to samorządowcy, a do 31 marca m.in. zatrudnieni w tzw. administracji rządowej. Tekst dotyczy tej drugiej grupy, której pozostało na dopełnienie obowiązku niewiele czasu. Osoby, które do 31 marca zobowiązane są do składania oświadczeń majątkowych, wymienia ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (nazywana też ustawą antykorupcyjną) (patrz ramka). Ale taki obowiązek mają także osoby niewymienione w tej ustawie – m.in. członkowie korpusu służby cywilnej zatrudnieni w Krajowej Informacji Skarbowej i w izbie administracji skarbowej.
Czytaj także: Informacje o majątkach urzędników tylko dla wybranych
Komu wyjawić i kiedy
Oświadczenie – co zasady – składa się kierownikowi jednostki (dyrektorowi generalnemu urzędu) przed objęciem stanowiska, a następnie co roku do 31 marca, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego, a także w dniu opuszczenia stanowiska.
Osoby piastujące w państwie najwyższe funkcje – m.in. prezydent, marszałkowie Sejmu i Senatu, prezes Rady Ministrów, prezes Najwyższej Izby Kontroli, prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, prezes Narodowego Banku Polskiego - składają oświadczenie, pierwszemu prezesowi Sądu Najwyższego. Ten z kolei składa swoje oświadczenie prezydentowi.
Prezes banku państwowego (poza prezesem NBP) składa oświadczenie ministrowi finansów, a prezes jednoosobowej spółki Skarbu Państwa (albo spółek w których udział SP przekracza 50 proc. kapitału zakładowego lub 50 proc. liczby akcji – prezesowi Rady Ministrów.
Jakie informacje
Oświadczenie o stanie majątkowym dotyczy majątku odrębnego oraz objętego małżeńską wspólnością majątkową. Powinno ono zawierać w szczególności informacje o:
- posiadanych zasobach pieniężnych,
- nieruchomościach,
- udziałach i akcjach w spółkach prawa handlowego,
- o nabytym przez tę osobę albo jej małżonka od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby prawnej, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków lub związku metropolitalnego mieniu, które podlegało zbyciu w drodze przetargu.
Oświadczenie powinno również zawierać dane dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej oraz pełnienia funkcji w spółkach lub spółdzielniach (nie dotyczy rad nadzorczych spółdzielni mieszkaniowych). Wzór formularza na którym się je składa zawiera rozporządzenie Prezydenta RP z 14 czerwca 2017 r. w sprawie określenia wzorów formularzy oświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej i o stanie majątkowym.
Rozporządzenie doprecyzowuje składniki majątku, jakie trzeba wyjawić. W przypadku mienia ruchomego – jeśli jego wartość przekracza 10 tys. zł (gdy jest to samochód lub inny pojazd, podaje się jego markę, model i rok produkcji). Rozporządzenie zobowiązuje również do wykazania zobowiązań pieniężnych – jeśli ich wartość przekracza 10 tys. zł (trzeba wymienić m.in. zaciągnięte pożyczki, kredyty oraz warunki na jakich zostały udzielone, a także ich wysokość).
Kiedy jawne, a kiedy nie
Informacje zawarte w oświadczeniu o stanie majątkowym stanowią tajemnicę prawnie chronioną i podlegają ochronie przewidzianej dla informacji niejawnych o klauzuli tajności „zastrzeżone", określonej w przepisach o ochronie informacji niejawnych, chyba że osoba, która złożyła oświadczenie, wyraziła pisemną zgodę na ich ujawnienie. Nie dotyczy to jednak oświadczeń złożonych przez prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, pierwszego prezesa Sądu Najwyższego, prezesa Narodowego Banku Polskiego, wiceprezesów NBP oraz :
- członków zarządu NBP
- pracowników NBP zajmujących stanowiska dyrektora oddziału okręgowego, dyrektora departamentu (komórki równorzędnej) i ich zastępców oraz osób zajmujących stanowiska równorzędne pod względem płacowym ze stanowiskiem dyrektora departamentu i jego zastępcy.
Oświadczenia wyżej wymienionych osób ją jawne, także co do imienia i nazwiska, z wyjątkiem danych adresowych, informacji o miejscu położenia nieruchomości, a także informacji umożliwiających identyfikację ruchomości osoby składającej oświadczenie.
Oświadczenie przechowywane jest przez 6 lat.
Sankcje służbowe i karne
Za niezłożenie oświadczenia majątkowego lub podanie w nim nieprawdy grozi odpowiedzialność służbowa. A za podanie w nim nieprawdy – dodatkowo odpowiedzialność karna – do lat 5 pozbawienia wolności. W przypadku przewinienia mniejszej wagi sprawcy grozi: grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
W przypadku członków korpusu służby cywilnej – odpowiedzialnością służbową będzie jedna kar dyscyplinarnych wymienionych w art. 114 ustawy o służbie cywilnej.
Krami dyscyplinarnymi stosowanymi wobec urzędników służby cywilnej są:
- upomnienie;
- nagana;
- pozbawienie możliwości awansowania przez okres dwóch lat na wyższy stopień służbowy;
- obniżenie wynagrodzenia zasadniczego, nie więcej niż o 25 proc. – przez okres nie dłuższy niż sześć miesięcy;
- obniżenie stopnia służbowego służby cywilnej;
- wydalenie ze służby cywilnej.
W przypadku osób zajmujących wyższe stanowiska w służbie cywilnej, karami dyscyplinarnymi są: upomnienie, nagana, obniżenie wynagrodzenia zasadniczego, nie więcej niż o 25 proc. przez okres nie dłuższy niż sześć miesięcy oraz kara wydalenia z pracy w urzędzie.
Kto składa oświadczenie
Oświadczenie majątkowe w terminie do 31 marca zobowiązani są złożyć m.in:
- pracownicy urzędów państwowych, w tym członkowie korpusu służby cywilnej, zajmujący stanowiska kierownicze:
– dyrektora generalnego, dyrektora departamentu (jednostki równorzędnej) i jego zastępcy oraz naczelnika wydziału (jednostki równorzędnej) – w urzędach naczelnych i centralnych organów państwowych,
– dyrektora generalnego urzędu wojewódzkiego, dyrektora wydziału (jednostki równorzędnej) i jego zastępcy oraz głównego księgowego, kierownika urzędu rejonowego i jego zastępcy oraz głównego księgowego – w urzędach terenowych organów rządowej administracji ogólnej,
– kierownika urzędu i jego zastępcy - w urzędach terenowych organów rządowej administracji specjalnej;
- pracownicy urzędów państwowych, w tym członkowie korpusu służby cywilnej, zajmujący stanowiska równorzędne pod względem płacowym ze stanowiskami wymienionymi wyżej;
- inni niż wymienieni wyżej członkowie korpusu służby cywilnej zatrudnieni w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw finansów publicznych;
- dyrektor generalny Najwyższej Izby Kontroli oraz pracownik NIK nadzorujący lub wykonujący czynności kontrolne;
- radcowie Prokuratorii Generalnej RP i referendarze zatrudnieni w Urzędzie Prokuratorii Generalnej RP
- przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego i jego zastępcy
- pracownicy regionalnych izb obrachunkowych zajmujący stanowiska: prezesa, członka kolegium, naczelnika wydziału oraz inspektora do spraw kontroli;
- pracownicy samorządowych kolegiów odwoławczych zajmujący stanowiska: przewodniczącego, jego zastępcy oraz etatowego członka kolegium;
- członkowie zarządu Narodowego Banku Polskiego oraz pracownicy NBP zajmujący stanowiska dyrektora oddziału okręgowego, dyrektora departamentu (komórki równorzędnej) i ich zastępcy oraz osoby zajmujące stanowiska równorzędne pod względem płacowym ze stanowiskiem dyrektora departamentu i jego zastępcy;
- pracownicy banków państwowych zajmujących stanowiska: prezesa, wiceprezesa, członka zarządu oraz skarbnika;
- pracownicy przedsiębiorstw państwowych zajmujących stanowiska: dyrektora przedsiębiorstwa, jego zastępcy oraz głównego księgowego;
- osoby pełniące w jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa oraz spółkach, w których udział SP przekracza 50 proc. kapitału zakładowego lub 50 proc. liczby akcji, funkcje: prezesa, wiceprezesa i członka zarządu;
- pracownicy agencji państwowych zajmujących stanowiska: prezesa, wiceprezesa, dyrektora zespołu, dyrektora oddziału terenowego i jego zastępcy - lub stanowiska równorzędne;
- inne osoby pełniące funkcje publiczne, jeżeli ustawa szczególna tak stanowi.
podstawa prawna: Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1393)
podstawa prawna: Rozporządzenie Prezydenta RP z 14 czerwca 2017 r. w sprawie określenia wzorów formularzy oświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej i o stanie majątkowym. (DzU z 2017 r., nr 1162)
podstawa prawna: Ustawa z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2018 r. poz. 508 ze zm.)
podstawa prawna: Ustawa z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 1559 ze zm.)
