Polska szkoła plakatu: Niezależni, o bystrym rozumie, choć propagandyści

Nowa seria wydawnictwa BoSz przypomina, jak wyjątkowa w skali europejskiej była w latach PRL polska szkoła plakatu.

Aktualizacja: 29.08.2017 21:34 Publikacja: 29.08.2017 18:42

Wojciech Fangor, Plakaty, tekst: Dorota Folga-Januszewska, Wydawnictwo BoSZ, 2017

Wojciech Fangor, Plakaty, tekst: Dorota Folga-Januszewska, Wydawnictwo BoSZ, 2017

Foto: Rzeczpospolita

Dzięki jaskrawym kulom Wojciech Fangor tak rozwibrował naszą wyobraźnię, że zupełnie zapomnieliśmy, że był również świetnym plakacistą. W latach 50., kiedy zasłynął jako twórca kanonicznych dzieł malarskich socrealizmu, dał się poznać również jako jeden ze współtwórców polskiej szkoły plakatu. W latach 1953–1961 wykonał około stu dzieł oraz wiele rysunków do „Życia Warszawy".

W plakacie, podobnie jak w malarstwie, stosował podobne motywy plastyczne. Operował monumentalną, mocną formą, syntetyczną i uproszczoną. To właśnie jego plakat do filmu René Clémenta „Mury Malapagi" namalowany w 1952 roku uznano za ten, który zainicjował polską szkołę plakatu. Była zjawiskiem bez precedensu, które wyróżniało naszych artystów w świecie.

Samo określenie powstało na początku lat 60. XX wieku. Dotyczyło osiągnięć grupy artystów plakatu, którzy zdobyli międzynarodowy rozgłos i uznanie. Im właśnie poświęcona jest nowa seria wydawnictwa BoSz, a jednym z bohaterów jest Wojciech Fangor.

Plakaty naszych twórców dodawały kolorytu szarym PRL-owskim ulicom. Oprócz typowych prac propagandowych wychwalających sojusze z bratnimi narodami socjalistycznymi i uchwały kolejnych zjazdów PZPR czy sławiących Święto Pracy i Manifest lipcowy były plakaty reklamujące spektakle teatralne, premiery filmowe, wystawy czy przedstawienia cyrkowe.

Plakaty do filmów światowych reżyserów wzbudzały podziw nie tylko krytyków sztuki, ale i samych mistrzów kina. Były zróżnicowane stylistycznie, cechowały je lapidarność i oszczędność formy oraz nowatorskie liternictwo. Oglądając zaś niektóre z plakatów, ma się dziś wrażenie, że ich autorzy mieli większą swobodę. Że w niektórych przypadkach, zgadzając się na zrobienie plakatów typowo propagandowych, mogli sobie pozwolić na pewien oddech i ironię, gdy opowiadali o teatrze czy kinie.

Może dlatego charakter twórczości polskich artystów określany bywał jako styl „niezależności i bystrości rozumu". Oprócz Wojciecha Fangora dzięki tej serii możemy teraz przypomnieć sobie dorobek Henryka Tomaszewskiego oraz Mieczysława Wasilewskiego.

Tomaszewski to bez wątpienia jeden z filarów polskiej szkoły plakatu. W końcu lat 50., gdy skupił się na tej formie działalności, zaczął redukować swój bujny malarski styl. Zmierzał ku większej ascezie, prostocie, bardziej abstrakcyjnym rozwiązaniom. Z czasem jako główny motyw plakatów zaczął dominować jego „nieomylny" rysunek, ważną rolę odgrywało też liternictwo. Podobna lapidarność, skrót myślowy, pewna asceza, a nawet przewrotność cechują także plakatową twórczość Mieczysława Wasilewskiego.

BoSz w serii „Mistrzowie plakatu" planuje wydawanie czterech monografii rocznie.

Dzięki jaskrawym kulom Wojciech Fangor tak rozwibrował naszą wyobraźnię, że zupełnie zapomnieliśmy, że był również świetnym plakacistą. W latach 50., kiedy zasłynął jako twórca kanonicznych dzieł malarskich socrealizmu, dał się poznać również jako jeden ze współtwórców polskiej szkoły plakatu. W latach 1953–1961 wykonał około stu dzieł oraz wiele rysunków do „Życia Warszawy".

W plakacie, podobnie jak w malarstwie, stosował podobne motywy plastyczne. Operował monumentalną, mocną formą, syntetyczną i uproszczoną. To właśnie jego plakat do filmu René Clémenta „Mury Malapagi" namalowany w 1952 roku uznano za ten, który zainicjował polską szkołę plakatu. Była zjawiskiem bez precedensu, które wyróżniało naszych artystów w świecie.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sztuka
Omenaa Mensah i polskie artystki tworzą nowy rozdział Biennale na Malcie
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Rzeźba
Rzeźby, które przeczą prawom grawitacji. Wystawa w Centrum Olimpijskim PKOl
Rzeźba
Trzy skradzione XVI-wieczne alabastrowe rzeźby powróciły do kościoła św. Marii Magdaleny we Wrocławiu
Rzeźba
Nagroda Europa Nostra 2023 za konserwację Ołtarza Wita Stwosza
Rzeźba
Tony Cragg, światowy wizjoner rzeźby, na dwóch wystawach w Polsce