Dobroczynność może godzić w zasady konkurencji

Co do zasady każda odpłatna dostawa towarów na terenie kraju jest objęta VAT. Podatnicy jednak korzystają z wielu zwolnień, np. drobni przedsiębiorcy, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym 200 tys. zł, nie muszą odprowadzać VAT od sprzedanych towarów, ale nie mogą również zażądać zwrotu tego podatku od ich zakupu. VAT jest nie lada obciążeniem dla podmiotów, które pozyskały towary nieopodatkowane wcześniej tym podatkiem i sprzedają je w skali, gdzie wartość sprzedaży przekracza łącznie w roku podatkowym 200 tys. zł. Podatnik musi wtedy odprowadzić VAT od całej ceny sprzedaży, nie może natomiast odliczyć podatku naliczonego.

Problem ten pojawia się w organizacjach charytatywnych, które dokonują zbiórek publicznych (również rzeczy), a następnie odsprzedają dary, by otrzymane pieniądze przeznaczyć na cele charytatywne. Otrzymują często nowy towar, jeszcze nie rozpakowany, za który nabywca wcześniej zapłacił cenę z VAT. Jeśli taka organizacja będzie chciała sprzedać towar na aukcji, to od całej uzyskanej ceny teoretycznie powinna odprowadzić VAT. W praktyce zatem sprzedaż towaru zostałaby opodatkowana dwukrotnie – raz podatek płaciłby nabywca w sklepie, a później organizacja, która go sprzedaje.

Na szczęście, jeśli organizacja charytatywna ma status organizacji pożytku publicznego, może skorzystać ze zwolnienia przewidzianego w rozporządzeniu ministra finansów. Zgodnie z jego przepisami zwalnia się od podatku dostawę towarów, z wyłączeniem wymienionych w załączniku nr 1 do ustawy o podatku akcyzowym, dokonywaną przez organizację pożytku publicznego, jeżeli towary zostały nabyte przez nią w drodze darowizny na prowadzoną przez nią zbiórkę towarów, z przeznaczeniem na cele publiczne i religijne, albo też za środki pieniężne pochodzące z ich zbiórki na ten sam cel. Szczęśliwie spójnik „i" w tym wypadku nie jest traktowany jako koniunkcja, lecz alternatywa, czyli celem zbiórki może być wyłącznie cel publiczny albo wyłącznie cel religijny.

Zwolnienie stosuje się, jeśli:

- organizacja pożytku publicznego nie narusza warunków lub zasad działania określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;

- środki pieniężne uzyskane przez organizację z takiej dostawy towarów zostaną przeznaczone w całości (a nie tylko części) na realizację celów publicznych i religijnych;

- nie spowoduje naruszenia warunków konkurencji;

- zbiórka, będąca publiczną w rozumieniu ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych, jest przeprowadzana zgodnie z jej przepisami;

- organizacja posiada dokumentację pozwalającą na identyfikację darczyńcy i potwierdzającą dokonanie darowizny – w odniesieniu do podarowanych towarów, których wartość rynkowa uwzględniająca podatek przekracza 2000 zł;

- nabycie przez organizację zostało udokumentowane posiadaną fakturą – jeśli kupiła towar we własnym zakresie.

Poza koniecznością przestrzegania ustaw o działalności pożytku publicznego oraz o zasadach prowadzenia zbiórek organizacja musi pamiętać o odpowiednim dokumentowaniu nabycia. Przy darowiznach przyda się pisemna umowa, w której wskazane będą dane osobowe lub identyfikacyjne darczyńcy.