Nie ma powodu, by prokuratorzy, którzy mogą wytaczać sprawy w imieniu obywateli, nie mogli reprezentować swojego pracodawcy. To sedno najnowszej uchwały siedmioosobowego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego pod przewodnictwem prezesa Dariusza Zawistowskiego.
Wątpliwości co do statusu prokuratora pojawiły się w ostatnich zwłaszcza latach w związku z jej reformami, może także uchwałą SN dotyczącą statusu sędziów, według której nie mogą oni być pełnomocnikami swoich sądów.
Jeden z adwokatów wytoczył sprawę wrocławskiej prokuraturze, domagając się przeprosin za długotrwałe prowadzenie przeciwko niemu śledztwa o oszustwo, zakończonego w części umorzeniem, a w części uniewinnieniem.
Sąd okręgowy nakazał prokuraturze przeprosiny, a sąd apelacyjny werdykt utrzymał. Prokuraturę w tamtym procesie reprezentowała jednak szeregowa prokurator Katarzyna B. i to był główny zarzut skargi kasacyjnej prokuratora generalnego, że z tego powodu doszło do nieważności postępowania. Przede wszystkim, że prokurator nie ma statusu pracownika i nie może mieć zastosowania art. 87 kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym pełnomocnikiem procesowym osoby prawnej (tutaj: Skarbu Państwa, jego wyodrębnionej jednostki) może być też jej pracownik.
W ocenie prokuratora generalnego stosunek służbowy prokuratora nie ma charakteru stosunku pracy, bo wykonuje on obowiązki nie na rzecz prokuratury, tylko Skarbu Państwa, ma zachować bezstronność, a konkretna prokuratura jest tylko jednostką, w której pracuje. W postępowaniu sądowym jest związany prawem, a nie wytycznymi czy nakazami.
Rozpoznając kasację, zwykły skład SN zwrócił się o rozstrzygnięcie tej kwestii do szerszego składu Izby Cywilnej SN. A ten uchwalił, że zwykły prokurator może reprezentować prokuraturę w procesie cywilnym.
– Nie ma wątpliwości, że prokurator jest pracownikiem – powiedział w uzasadnieniu uchwały sędzia SN Jacek Gudowski. – Podlega bowiem przełożonym i niezależnie od reform tej hierarchicznej instytucji pewne elementy niezależności są raczej deklaracją niż faktem. Dlatego porównywanie statusu prokuratora do sędziego i odwoływanie się do wydanej w 2012 r. uchwały SN, że „sędzia sądu powszechnego nie może być pełnomocnikiem sądu jako jednostki organizacyjnej Skarbu Państwa – art. 87 § 2 k.p.c." (III CZP 75/12), nie ma uzasadnienia, bo sędzia nie ma zwierzchników, podlega tylko prawu. Prokurator wykonuje natomiast czynności nie tylko wynikające z prawa, ale też zlecone przez przełożonych.
