„Rzeczpospolita" od kilku dni próbuje się dowiedzieć, dlaczego ani Najwyższa Izba Kontroli, ani Ministerstwo Finansów nie opublikowało w biuletynie informacji publicznej – choć ma taki obowiązek – wystąpienia pokontrolnego o „Stanie organizacji Krajowej Administracji Skarbowej".

Wiemy, że raport NIK jest krytyczny i – co nadaje pikanterii sprawie – ocenia pracę obecnego prezesa Izby Mariana Banasia. Formalnie jest on od 25 września na bezpłatnym urlopie do wyjaśnienia przez CBA wątpliwości w jego oświadczeniach majątkowych. NIK rządzi jedyna wiceprezes Małgorzata Motylow wskazana przez Banasia.

Dziwne koleje

Pokażmy fakty. Zastrzeżenia do najważniejszego w tej kontroli wystąpienia pokontrolnego – skierowanego do ministra finansów – Kolegium NIK rozpatrzyło już w marcu tego roku, sześć miesięcy temu. Zgodnie z art. 10 ustawy o NIK „prezes podaje wystąpienia pokontrolne do wiadomości publicznej". Choć ustawa terminu nie zakreśla, normą jest, że wystąpienia są publikowane „bez zbędnej zwłoki". Na podstawie raportu jest czasami sporządzana informacja o wynikach kontroli. Ale jej opracowanie nie wstrzymuje publikacji raportu.

Zgodnie z procedurą projekt informacji przed zatwierdzeniem przechodzi opiniowanie przez departamenty uczestniczące w kontroli i komórki wspomagające. Informacja o kontroli KAS przeszła takie opiniowanie – w końcu sierpnia trafiła na biurko jednego z wiceprezesów NIK. Tyle że Marian Banaś, minister finansów i były szef KAS, którego ta kontrola personalnie dotyczy, 30 sierpnia został szefem NIK. Nasze źródła twierdzą, że 26 września, czyli przed głośnym posiedzeniem komisji sejmowej, na której odwołano wszystkich wiceprezesów NIK, nagle wpłynęła nowa wersja, ostateczna, informacji o kontroli w KAS. Czy wersje się różnią? Nie wiemy.

Według naszej wiedzy ocena NIK dotycząca Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) jest krytyczna i potwierdza ustalenia z „Raportu nieprawidłowości w początkowej fazie wdrożenia KAS" autorstwa Związku Zawodowego Celnicy PL i posłów.

Jakie uwagi ma NIK do reformy KAS? Chodzi głównie o sposób wygaszania stosunków pracy, przekształcania Służby Celnej w umowy o pracę czy zlecenia. Zastrzeżenia budziło też przygotowanie reformy.

Uwagi do reformy

Ministerstwo Finansów nie odpowiada nam, gdzie znajduje się raport z tej kontroli w resortowym BIP. Z kolei biuro prasowe NIK zapewnia, że „trwają prace nad przygotowaniem raportu końcowego", a procedury wydłużyły się, bo „w ramach kontroli »Stan organizacji KAS« NIK skontrolowała kilkanaście podmiotów. Niektóre z nich złożyły zastrzeżenia, które skutkowały wszczęciem kolejnych procedur odwoławczych".

KAS działa od marca 2017 r. Powstała z połączenia administracji podatkowej, Służby Celnej i kontroli skarbowej – objęła aż 64,5 tys. pracowników i funkcjonariuszy.

Sposób przeprowadzenia zmian krytykował m.in. poseł PO Janusz Cichoń, były wiceminister finansów. Reforma doprowadziła bowiem do zwolnienia 5 tys. osób, a 3,5 tys. obniżono stanowisko i wynagrodzenie średnio o 750 zł. „Ucywilniono" aż 3786 funkcjonariuszy celnych, 648 pracowników otrzymało propozycję służby zamiast kontynuacji pracy (zostali umundurowani), a od marca do listopada 2017 r. zatrudniono 694 nowe osoby. Według Cichonia dane te potwierdzają wykorzystanie reformy administracji do „masowych zwolnień i czystek kadrowych" – wytyka poseł w interpelacji.

Ale oszustów VAT mniej

Minister Banaś w kwietniu tłumaczył, że za politykę kadrową odpowiadają dyrektorzy w oddziałach. Przyznał, że Skarb Państwa wypłacił 178 tys. zł z tytułu bezprawnie obniżonych wynagrodzeń, a blisko pół miliona złotych to koszty przegranych spraw w sądach z pracownikami.

Banaś jest twarzą rządu PiS w walce z mafią VAT-owską. I choć do samej reformy są uwagi, to KAS skutecznie walczy z wyłudzeniami podatkowymi. W sierpniu NIK opublikował na ten temat raport, który był korzystny dla ministra Banasia. NIK stwierdził, że „dzięki intensywnym działaniom uszczelniającym system podatkowy i uodparniającym go na oszustwa podatkowe, prowadzonym głównie w latach 2016–2018, udało się istotnie obniżyć poziom luki podatkowej. W sukurs przyszła też dobra koniunktura gospodarcza i usprawnienie administracji skarbowej".