Małżonkowie, którzy zamierzają obliczyć podatek dochodowy od osób fizycznych za poprzedni rok, niejednokrotnie stają przed dylematem czy składając deklarację podatkową powinni rozliczyć się razem czy osobno. Nie jest bowiem to tak oczywiste jak mogłoby się wydawać.
Możliwość oraz opłacalność wspólnego rozliczenia zależy od wielu czynników takich jak sposób opodatkowania oraz wysokość przychodów.
Komu się to opłaci
Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o PIT małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiąganych przez nich dochodów.
Jednak stosownie do art. 6 ust. 2 ww. ustawy małżonkowie, między którymi istnieje przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa, pozostający w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, mogą być, na wniosek wyrażony we wspólnym zeznaniu rocznym, opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot określonych w art. 26 i 26c ustawy o PIT.
W przypadku wspólnego rozliczania, wysokość podatku określa się w podwójnej wysokości od połowy łącznych dochodów małżonków.
Taki sposób rozliczenia jest zatem szczególnie korzystny w przypadku dużej różnicy przychodów pomiędzy małżonkami. Tak jest przede wszystkim, gdy jedno z małżonków nie osiąga dochodów wcale lub ma je bardzo niskie, a drugie uzyskuje dochody powyżej 85 528 zł rocznie i musiałoby opodatkować nadwyżkę stawką podatku w wysokości 32 proc.
Co do zasady maksymalna korzyść, jaką małżonkowie mogą uzyskać na wspólnym rozliczeniu, to ok 12,5 tys. zł z tytułu zaoszczędzonego podatku.
Korzyść taką uzyskuje małżeństwo, w którym jeden z małżonków nie osiąga dochodów, natomiast drugi uzyskuje dochód w kwocie 171 056 zł. W tym przypadku cały dochód roczny pozostanie bowiem opodatkowany według stawki 18 proc. Małżeństwo zapłaci w ten sposób ok. 12,5 tys. podatku mniej, niż gdyby rozliczali się osobno.
Przykład
Dochód roczny podatnika to 171 056 zł. Jego małżonek nie osiągnął w ciągu 2016 roku żadnych dochodów.Rozliczenie indywidualne
(85 528 zł x 18 proc.) – 556,02 zł = 14 839,02 zł
(85 528 zł x 32 proc.) = 27 368,96 zł
Suma = 14 839,02 zł +27 368,96 zł = 42 207,98 zł
Rozliczenie wspólne
[(171 056 zł/2) x 18 proc. – 556,02 zł] x 2 = 29 678,04 zł
Różnica = 42 207,98 zł – 29 678,04 zł = 12 529,94 zł
Jeżeli małżonek zarabiający kwotę przekraczającą próg skali zarobi więcej niż 171 056 zł lub mniej niż tę kwotę lub jeżeli drugi małżonek uzyska jakikolwiek zarobek, to zysk podatkowy będzie odpowiednio równy lub niższy temu obliczeniu.
Przykład
Jeden z małżonków nie uzyskał dochodów, natomiast drugi uzyskał dochód w wysokości 100 tys. zł.
Rozliczając się samodzielnie, musiałby zapłacić podatek w wysokości 19 470 zł.
(85 528 zł x 18 proc.) – 556,02 zł = 14 839,02 zł
(100 000 zł – 85 528 zł) x 32 proc. = 4 631,04 zł
W przypadku wspólnego rozliczenia, podatek wyniesie 16 888 zł.
[(100 000 zł/2) x 18 proc.) – 556,02 zł] x 2 = 16 887,96 zł. Oznacza to, że dzięki wspólnemu rozliczeniu małżonkowie zaoszczędzą 2 582 zł.
Gdy małżonkowie zarabiają podobnie i przychody obojga z nich mieszczą się w tym samym przedziale skali podatkowej, wówczas wspólne rozliczenie nie przynosi korzyści finansowych.
Trzy warunki
Aby opodatkować się z małżonkiem, trzeba spełnić kilka podstawowych warunków, określonych ustawą.
1. Przede wszystkim należy pozostawać przez cały rok w związku małżeńskim. Nie skorzystają więc ze wspólnego rozliczenie ani rozpoczynający drogę małżeńską, ani ci, którzy zdecydują się na rozwód w trakcie roku. Łączne rozliczenie może jednak złożyć podatnik, który zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego lub który pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego.
2. Wspólnie mogą się rozliczyć tylko podatnicy mający przez cały rok wspólność majątkową. Oznacza to, że łącznie nie opodatkują się małżonkowie decydujący się na inny ustrój majątkowy małżeński niż tradycyjna wspólność majątkowa, czyli np. gdy podpiszą intercyzę.
3. Ostatni i najbardziej oczywisty warunek wspólnego rozliczenia to złożenie przez małżonków oświadczenia w formie pisemnej, że za dany rok opodatkowują się łącznie. Oświadczenie takie składa się, wskazując właśnie taką formę opodatkowania w zeznaniu rocznym PIT- 36 lub PIT-37. Nie ma konieczności składania dodatkowego oświadczenia.
Ryczałt wyłącza z preferencyjnych zasad
Z możliwości wspólnego rozliczenia nie mogą korzystać podatnicy objęci podatkiem liniowym, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, kartą podatkową, a także podatkiem tonażowym. Nie jest przy tym istotne, czy przedsiębiorcy osiągnęli dochód, stratę czy działalność gospodarcza była zawieszona. Również utrata w trakcie roku prawa do ryczałtu uniemożliwia preferencyjne rozliczenie. Wynika to z tego, że w takiej sytuacji przez część roku przychody z działalności rozliczane były ryczałtem, natomiast przez pozostałą część na zasadach ogólnych.
Zgodnie bowiem art. 6 ust. 8 ustawy o PIT, wspólne rozliczenie małżonków nie ma zastosowania, gdy chociażby do jednego z małżonków mają zastosowanie przepisy art. 30c ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne lub przepisy ustawy z 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym. Artykuł 6 ust. 9 ustawy o PIT wskazuje jednak, że to wyłączenie nie dotyczy osób, o których mowa w art. 1 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, czyli osób, które uzyskują dochody z tzw. najmu prywatnego opodatkowanego 8,5-proc. ryczałtem.
Druk trzeba złożyć w terminie
Aby móc skorzystać z możliwości wspólnego rozliczenia, podatnicy muszą złożyć zeznania podatkowe w terminie. Jeśli stanie się to po 30 kwietnia, to wówczas wspólne rozliczenie nie będzie możliwe. Muszą o tym pamiętać także ci podatnicy, którzy będą się rozliczać w ostatniej chwili, korzystając z usług pocztowych. Tylko w przypadku wysłania PIT za pośrednictwem Poczty Polskiej, dniem złożenia deklaracji będzie dzień nadania pisma na poczcie. Wynika to z tego, że termin uznaje się za zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało m.in. nadane w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego zobowiązanego do świadczenia usług powszechnych (tj. Poczty Polskiej).Co w przypadku nierezydentów
Łączne opodatkowanie mogą zastosować również małżonkowie:
- którzy mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej,
- z których jeden podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Rzeczypospolitej Polskiej, a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej
– jeżeli osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75 proc. całkowitego przychodu osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.
Dla takiego rozliczenia przychodów konieczne jest dodatkowo istnienie możliwości łącznego opodatkowania wskazane w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz możliwość udokumentowania miejsca:
- zamieszkania – certyfikatem rezydencji,
- osiągania reszty dochodów – odpowiednim oświadczeniem wydanym przez władzę państwa trzeciego.
Autor jest menedżerem w zespole ds. PIT w KPMG w Polsce
podstawa prawna: art. 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 2032 ze zm.)
