Gra toczy się o grube miliony złotych. Paradoksalnie samorządy mogą zyskać z powodu uwłaszczenia użytkowania wieczystego i zażądać od Skarbu Państwa zwrotu VAT od opłaty przekształceniowej.
Do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Luksemburgu wpłynęło pytanie w tej sprawie wrocławskiego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.
Czytaj także:
Wątpliwości: z daniną czy bez
Gmina Wrocław wystąpiła 5 stycznia 2019 r. do dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej, czy opłaty za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
W swoim wniosku do fiskusa gmina podała, że jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem VAT. Była też właścicielem nieruchomości oddanych w użytkowanie wieczyste. Na podstawie ustawy przekształceniowej część gruntów przeszła na własność dotychczasowych użytkowników wieczystych. Z tego powodu będą wnosić opłatę przekształceniową przez 20 lat lub mogą ją uregulować jednorazowo.
Fiskus odpowiedział gminie, że dla czynności, w związku z którymi gmina będzie pobierała opłaty, będzie działała w charakterze podatnika VAT. Oznacza to, że opłaty przekształceniowe podlegają opodatkowaniu VAT.
Gmina wystąpiła ze skargą do WSA we Wrocławiu. Jego zdaniem nie powinna płacić VAT, ponieważ w wyniku ustanowienia prawa użytkowania wieczystego dochodzi do ekonomicznego przeniesienia władztwa nad gruntem na rzecz użytkownika wieczystego, co sprawia, że może on rozporządzać nim jak właściciel.
Natomiast czynność przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości nie wpływa na „władztwo rzeczy", które użytkownik uzyskał już w momencie objęcia prawa wieczystego użytkowania, i nie może być traktowana jako ponowna dostawa tego samego towaru. Zdaniem gminy z tych powodów przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntu w prawo własności tego samego gruntu nie podlega opodatkowaniu VAT.
Dla WSA nie było to już takie oczywiste. Postanowił więc zadać dwa pytania Trybunałowi Sprawiedliwości UE. Mianowicie: czy przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości z mocy prawa stanowi dostawę towarów w rozumieniu dyrektywy VAT. I czy gmina, pobierając opłaty z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego, jest podatnikiem VAT w rozumieniu tej dyrektywy.
WSA zwrócił się też z prośbą do TSUE o zastosowanie przyspieszonego trybu prejudycjalnego ze względu na bezpieczeństwo finansowe gmin i Skarbu Państwa. Sądowi chodzi też o uzyskanie pewności prawa co do prawidłowości rozliczeń.
Orzeczenie nieźle zamiesza
– W mojej opinii rację ma Wrocław. Nie powinien od opłaty przekształceniowej płacić VAT. Jestem dobrej myśli. Sądzę, że odpowiedź TSUE pójdzie w podobnym kierunku. Z podstawowej zasady funkcjonowania tego podatku wynika, że gdy czynności nie podlegają VAT, to opłaty należne z powodu realizacji tej czynności także nie podlegają temu podatkowi – uważa Piotr Pałka, radca prawny z Kancelarii Prawnej Derc, Pałka.
Podobnie myślą doradcy podatkowi.
– Podzielone są zdania, czy gmina powinna płacić VAT od opłaty przekształceniowej czy nie. W orzecznictwie oraz stanowiskach organów podatkowych dominuje pogląd, że decydujące znaczenie ma data ustanowienia tego prawa. Jeżeli doszło do tego przed wejściem w życie ustawy o VAT, tj. przed 1 maja 2004 r., samorząd podatku nie płaci. Po tej dacie to się zmienia. Gdy do ustanowienia prawa użytkowania wieczystego doszło do końca 2010 r., gminy mają obowiązek wnosić VAT według stawki 22 proc. A od stycznia 2011 płacą więcej, bo według stawki 23 proc. – wyjaśnia Joanna Rudzka, doradca podatkowy. – Na podstawie ustawy o VAT opodatkowuje się albo dostawę towarów, albo usługi. Moim zdaniem opłatę przekształceniową trudno brać za dostawę towarów – ocenia Joanna Rudzka.
– Użytkownik wieczysty włada już tym prawem jak właściciel i czerpie ekonomiczne korzyści. Organy podatkowe zaś uważają, że opłata przekształceniowa jest ostatnią ratą za ustanowienie użytkowania wieczystego, a skoro tak, to jest VAT. Wszystkie te wątpliwości zawiera pytanie prejudycjalne wrocławskiego WSA – podkreśla Joanna Rudzka.
Według niej orzeczenie TSUE może nieźle namieszać, gdyż sąd nie widzi tu ani dostawy, ani usługi, lecz odszkodowanie (poza VAT).
Dziś większość gmin odprowadza VAT od opłaty przekształceniowej. Jeżeli orzeczenie będzie dla nich korzystne, będą mogły zasadniczo go odzyskać.
