Od „Horyzontu 2020” do „Horyzontu Europa”

Jak podkreślają przedstawiciele Komisji Europejskiej (KE) program „Horyzont Europa", zaproponowany przez nią w czerwcu 2018 r. jako część budżetu UE na lata 2021–2027, jest najambitniejszym w historii programem w dziedzinie badań naukowych i innowacji, dzięki któremu Unia Europejska utrzyma się w czołówce światowych badań i innowacji. Aktualnie Europa, zamieszkiwana przez 7 proc. światowej populacji, odpowiada za 20 proc. światowych inwestycji w badania naukowe i rozwój, wydaje jedną trzecią wysokiej klasy publikacji naukowych oraz zajmuje dominującą pozycję na świecie w takich sektorach jak: farmaceutyka, chemikalia, inżynieria mechaniczna i moda.

- Z zadowoleniem przyjmuję porozumienie wyrażające silne poparcie dla nowej Europejskiej Rady ds. Innowacji i naszego misyjnego podejścia do programów badawczych. Obecnie jesteśmy na dobrej drodze do uruchomienia w 2021 r. najambitniejszego w historii europejskiego programu badań naukowych i innowacji, kształtującego przyszłość silnej, zrównoważonej i konkurencyjnej gospodarki europejskiej oraz służącego wszystkim regionom Europy – mówi Carlos Moedas, komisarz UE ds. badań, nauki i innowacji.

Baza już jest

Program „Horyzont Europa" będzie bazował na osiągnięciach obecnego programu w zakresie badań naukowych i innowacji  czyli „Horyzontu 2020". Będzie w dalszym ciągu stymulować doskonałość naukową Europy za pośrednictwem Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych oraz poprzez stypendia i wymiany w ramach działań „Maria Skłodowska-Curie", a także korzystać z doradztwa naukowego, wsparcia technicznego i specjalnych badań Wspólnego Centrum Badawczego, służby naukowej Komisji Europejskiej.

Wprowadzi nowe elementy, w tym Europejską Radę ds. Innowacji (EIC). Rada ta jest obecnie w fazie pilotażowej i będzie punktem kompleksowej obsługi dla wprowadzania przełomowych innowacji z laboratoriów na rynek, a także pomoże podmiotom rozpoczynającym działalność gospodarczą oraz małym i średnim przedsiębiorstwom w rozwijaniu ich pomysłów na większą skalę. Zapewni bezpośrednie wsparcie dla innowatorów za pośrednictwem dwóch głównych instrumentów finansowania: jednego dla wczesnych etapów prac, a drugiego dla etapu rozwoju oraz wprowadzania na rynek. Działalność ta będzie uzupełnieniem prac Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii.

Czas na oficjalne zgody

Wstępne porozumienie polityczne osiągnięte przez Parlament Europejski, Radę i KE co do „Horyzontu Europa" musi jeszcze zostać formalnie zatwierdzone przez Parlament Europejski i Radę. Budżetowe aspekty programu „Horyzont Europa" są uzależnione od ogólnego porozumienia w sprawie kolejnego wieloletniego budżetu UE, zaproponowanego przez KE w maju 2018 r. KE rozpocznie teraz przygotowanie wdrożenia programu „Horyzont Europa" w celu opublikowania pierwszego projektu prac, zanim program zostanie uruchomiony 1 stycznia 2021 r.

30 mld euro do wzięcia

Jednocześnie z pracami nad nowym programem postępuje realizacja bieżącego programu na lata 2014-2020 czyli „Horyzontu 2020". To największy program Unii Europejskiej w zakresie badań naukowych i innowacji, realizowany w latach 2014-2020. Jego budżet to prawie 80 mld euro. Ma on wzmocnić rolę nauki i innowacji oraz ich wykorzystanie i zastosowanie m.in. w gospodarce. Celem programu jest powstanie w Europie światowej klasy nauki i technologii, które będą stymulować wzrost gospodarczy krajów UE oraz państw stowarzyszonych z programem. KE zarządzająca „Horyzontem 2020" ma wciąż do rozdysponowania prawie 30 mld euro.

„Horyzont 2020" w Polsce

Z tych pieniędzy mogą skorzystać także polskie podmioty. Do 2018 r. polskie organizacje pozyskały niemal 372 mln euro dofinansowania z „Horyzontu 2020". Najwięcej dotacji pozyskał przemysł (prawie 105 mln euro), z czego 70 mln euro trafiło do małych i średnich przedsiębiorstw. Znacząco wzrosło zaangażowanie uczelni i instytutów, które uzyskały ok. 203 mln euro dofinansowania z Komisji Europejskiej (ponad 99,3 mln euro same uczelnie).

4 kwietnia br. Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych Unii Europejskiej oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego organizują „Dzień z Horyzontem 2020" – dzień informacyjny na temat unijnego programu finansowania badań naukowych i innowacji „Horyzont 2020". Wydarzenie odbędzie się w Centrum Zarządzania Innowacjami i Transferem Technologii Politechniki Warszawskiej. – Jest ono adresowane do beneficjentów programów ramowych, ale przede wszystkim do nowych uczestników, których pragniemy zainteresować unijnymi grantami i zachęcić do udziału w Programie Ramowym UE Badań i Innowacji – „Horyzont 2020" – mówi Zygmunt Krasiński, dyrektor Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych Unii Europejskiej.

– „Horyzont 2020" to międzynarodowa „Liga Mistrzów" badań i innowacji. Oferta programu jest bardzo szeroka – od prestiżowych grantów European Research Council i projektów stricte naukowych, poprzez projekty zachęcające do rozwoju kariery naukowej i mobilności (Działania Marii Skłodowskiej-Curie), projekty dla samorządów i organizacji pozarządowych, po ambitne projekty badawcze i wdrożeniowe dla firm – dodaje Krasiński przyznając, że dotychczasowy udział Polski w „Horyzoncie 2020" nie odzwierciedla naszego potencjału.

– Granty europejskie mają opinię trudnych do zdobycia, chcemy przekonać, że nie taki diabeł straszny jak, go malują. Doświadczenia polskich laureatów pokażą, że uzyskanie grantów jest możliwe, a realizacja projektów jest doskonałą okazją do rozwoju kariery naukowej, a także budowania potencjału jednostek, w których są one realizowane – zachęca Magdalena Chomicka, ekspert Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE.

O korzyściach, jakie daje udział w „Horyzoncie 2020", będą mówić ci, którzy odnieśli w nim sukcesy. Wśród nich Piotr Nowak, który zdobył prestiżowy ERC Starting Grant – pierwszy matematyczny grant ERC w Polsce. Realizuje go w Instytucie Matematycznym PAN w Warszawie, ale prowadzi też szeroką współpracę międzynarodową.