Kwestie związane ze sposobem postępowania ze zwrotami środków przekazanych z budżetu państwa (tytułem poniesionych przez miasto wydatków) zostały uregulowane w sposób odrębny. Problematyka ta została określona w sposób specyficzny w ustawie z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Warto wspomnieć, że środki, o których mowa w pytaniu, to zapewne dotacje z art. 49 tej ustawy. Tam zaś postanowiono, że jednostka samorządu terytorialnego wykonująca zadania zlecone z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami otrzymuje z budżetu państwa dotacje celowe w wysokości zapewniającej realizację tych zadań (ust. 1). Dotacje celowe, o których mowa w ust. 1, są przekazywane przez wojewodów, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej, na zasadach określonych w odrębnych przepisach (ust. 4). Dotacje celowe, o których mowa w ust. 1, powinny być przekazywane w sposób umożliwiający pełne i terminowe wykonanie zlecanych zadań (ust. 5).
Jednak najistotniejszą regulacją prawną - w kontekście podanego zapytania - jest przepis art. 50a wspomnianej ustawy. Tam postanowiono, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego decyduje o przeznaczeniu dotacji, otrzymanych z budżetu państwa na podstawie odrębnych przepisów, stanowiących zwrot poniesionych wydatków na realizację zadań określonych w tych przepisach oraz dotacji z tytułu rekompensaty utraconych dochodów własnych. Należy więc uznać, że ten przepis będzie miarodajny do oceny sposobu postępowania prezydenta miasta. Istotne jest przy tym to, że ma on charakter lex specialis wobec wymienionych wyżej przepisów ustawy o samorządzie gminnym. Oznacza to tym samym, że prezydent miasta winien mieć na względzie przede wszystkim dyspozycję ww. art. 50a ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
Powyższa koncepcja interpretacyjna ma uzasadnienie choćby w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku z 19 lipca 2018 r. (nr 3693/18), gdzie również wskazano, że organ wykonawczy nie był uprawniony do rozdysponowania w budżecie środków pochodzących z dotacji otrzymanej z budżetu państwa, stanowiącej zwrot poniesionych wydatków na zadanie zlecone.
Końcowo warto dodać, że nie jest prawnie dopuszczalne, aby organ domniemywał swoich kompetencji. Zasada to ma odzwierciedlenie m.in. w orzecznictwie sądowym (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 listopada 2016 r., sygn. akt I OSK 503/15, z 16 lutego 2016 r., sygn. akt II FSK 3631/13). Kompetencja musi bowiem wynikać z przepisów rangi ustawowej. W podanym przypadku, owa kompetencja została przypisana organu stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego, co wyklucza działanie w tym zakresie przedmiotowym przez organ wykonawczy. Wpisuje się to w art. 7 Konstytucji, z którego wynika, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.
Podsumowując, brak jest podstaw prawnych aby prezydent miasta sam decydował o sposobie przeznaczania środków uzyskanych z budżetu państwa (dotacja), tytułem zwrotu poniesionych wydatków na zadania zlecone. Przeprowadzenie zaś takiej operacji przez prezydenta miasta, z dużym prawdopodobieństwem oznaczałoby interwencję organu nadzoru (regionalnej izby obrachunkowej) w postaci stwierdzenia nieważności aktu wydanego przez ten właśnie organ.
—Marcin Nagórek, radca prawny
