Opublikowany w 2018 r. raport przez Najwyższą Izbę Kontroli1 wskazuje, że pomimo poprawy sytuacji osób z niepełnosprawnościami uczestniczących w procesie kształcenia, nadal obecne są znaczące deficyty w zakresie zapewniania adekwatnego wsparcia tej grupie uczniów. Kontrola wykazała, że w połowie szkół i przedszkoli objętych badaniem wystąpiły nieprawidłowości w zakresie zapewnienia odpowiednich warunków uczniom z niepełnosprawnościami. Kontrolerzy dostrzegli zwłaszcza problemy z opracowaniem i aktualizacją indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych, które określają modyfikacje i konieczne dostosowania toku edukacji do indywidualnych potrzeb ucznia. Zaobserwowali również trudności w praktycznej i rzetelnej realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego np. przez zapewnienie uczniowi odpowiednich do potrzeb zajęć prowadzonych przez osoby posiadające do tego właściwe kwalifikacje. Z raportu NIK wynika, że tylko 22 proc. skontrolowanych placówek było dostosowanych do potrzeb uczniów z niepełnosprawnością fizyczną. Jednocześnie kontrola pokazała, że szkoły i przedszkola nie wydały wszystkich dostępnych środków, które zostały im przyznane w związku z uczęszczaniem uczniów ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi – w 2015 r. nie zostało wydanych 29 proc. takich środków, a w 2016 – 34 proc. Kontrolerzy NIK nie stwierdzili, aby jednostki samorządu terytorialnego dokonywały kontroli wydatkowania środków na ten cel.
Zgodnie z Konwencją o prawach osób z niepełnosprawnościami, obowiązkiem stron jest zapewnienie włączającego systemu kształcenia umożliwiającego integrację na wszystkich poziomach edukacji. Konwencja, zakazując dyskryminacji w dostępie do edukacji ze względu na niepełnosprawność, wskazuje na konieczność zagwarantowania osobom z niepełnosprawnościami racjonalnych usprawnień w toku kształcenia.
- Na państwie ciąży obowiązek stworzenia takich ram systemu edukacji, który będzie uwzględniał szczególne potrzeby osób z niepełnosprawnościami. Wprowadzone w tym zakresie dostosowania powinny stanowić realny mechanizm wyrównania szans tych osób, by urzeczywistnić prawo do powszechnego i równego dostępu do edukacji - zaznacza HFPC w liście do ministra.
Fundacja przypomina, że w lipcu 2019 r. wspólnie z Forum for Human Rights przedstawiła Europejskiemu Trybunałowi Praw Człowieka w Strasburgu opinię przyjaciela sądu w sprawie przeciwko Rumunii. Dotyczyła ona chłopca ze zdiagnozowanymi specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, który zarzuca, że był prześladowany ze względu na niepełnosprawność w szkole publicznej. W opinii wskazano, że uczniowie z niepełnosprawnościami napotykają trudności w realizacji prawa do edukacji także w innych państwach europejskich.
